________________
શ્રી શાંતિનાથજી
616
જીવનો બેહદ સમતામય સ્વભાવ વર્ણવ્યો છે. આ તો સાધનાકાળની વાત છે. તેમાં પણ આવી સમતા હોય કે જ્યાં ચામડા પણ ઉતારી નાંખે તો પણ એક વિકલ્પ જેને સ્પર્શે નહિ તો પછી સમતાના અંતે પ્રાપ્ત થનારી વીતરાગતા કેવી હશે ? તેનો ખ્યાલ કરવા જેવો છે. યોગીરાજ જે કહી રહ્યા છે તે જ વાતને અપૂર્વ અવસરમાં બીજા શબ્દોમાં વર્ણવી છે.
શત્રુ મિત્ર પ્રત્યે વર્તે સમદર્શિતા, માન અમાને વર્તે તેજ સ્વભાવ જો,
જીવિત કે મરણે નહીં નાધિકતા,
ભવ મોક્ષે પણ વર્તે શુદ્ધ સ્વભાવ જો. દર્શન મોડનો નાશ કરવામાં પણ સમતા ઉપયોગી છે અને ચારિત્રમોહના નાશમાં પણ તે કારણભૂત છે. આમ સમકિત પ્રાપ્તિ પૂર્વે અને પશ્ચાત્ સમતાની અગત્યતા છે.
. જેને સ્વરૂપની યથાર્થ પ્રતીતિ છે, માત્ર મોક્ષ-અભિલાષ જેને વર્તે છે, સ્વરૂપના ભાનની જેને કિંમત છે; તે સ્વરૂપની સાવધાનીથી જાગતું જીવન જીવે છે. જ્ઞાની ઘર્માત્મા અકષાય સ્વરૂપમાં ઉલ્લાસવંત થયા થકા આયુષ્ય પૂર્ણ થતી વખતે અપૂર્વ સમાધિમરણનો ઉત્સાહ લાવે છે. દેહના આયુષ્યનો અંત દેખીને તેને અપૂર્વ ભાવનાનો ધોધ ઉછળે છે. બેહદ્ શ્રદ્ધાનો પુરુષાર્થ તેના સ્વરૂપની એકાગ્રતામાં વર્તે છે. દેહનું ગમે તે થાવી તેની સંભાળ કોણ રાખી શકે? આયુષ્યની સ્થિતિ પૂર્ણ થયે જે ક્ષેત્રે, જે કાળે, જેવી રીતે દેહનું છૂટવું નિર્માણ થયેલ હશે તેવી જ રીતે થશે. તેમાં એક સમય માત્રનો પણ ફેર નહીં પડે. જ્ઞાની દેહના વિયોગને સતત જુએ છે એટલે તેને દેહનું ગમે તે થઈ જાય તો પણ તેને રાખવાનો કે નહિ
'પોતામાં રહેલ મોદાદિ ભાવને જોઈને જે પીડા પામે અને
સ્વરૂપનું લક્ષ્ય જે સતત રાખે છે તે અંતરાત્મા છે.
