________________
શ્રી શ્રેયાંસનાથજી
406
કર્મધારામાં ભળે નહિ અને જ્ઞાનધારાને સતેજ રાખે તો વિવેક્યુક્ત અધ્યવસાયથી જીવ ક્રોધથી પાછો ફરી શકે છે અને ક્ષમા ગુણનું આલંબન લઈ શકે છે.
પ્રસ્તુત પ્રક્રિયાથી બોધ સ્પષ્ટ થઇ શકે છે કે ક્ષમાની સાધના અઘરી નથી પણ સમજણ અઘરી છે. સામાન્ય રીતે આપણે નિમિત્તને દોષ આપીએ છીએ પણ નિમિત્તને દોષ દેવો તે મિથ્યાત્વ છે. નિમિત્ત કારણનું સ્વરૂપ જ એવું છે કે કર્તા એવો આત્મા, નિમિત્તનું જે ભાવે આલંબન લે, તે ભાવે તે કાર્યસાધક બને છે.
આપણને સમવસરણમાં બિરાજમાન, ભાવ તીર્થંકર અનંતીવાર મળ્યા છે પણ આપણે એમનું સંસારભાવે આલંબન લીધું તો એમની તે શક્તિ કાર્યાન્વિત બની અને પુણ્યસંચય થયો. દેવલોકાદિ મળ્યા. સંસારસુખમાં આસક્ત બન્યા અને સંસાર પરિભ્રમણ ચાલુ રહ્યું. હવે આ લટપટનું કામ નથી. બસ હવે તો પ્રભુને પામીને સમ્યગ્દર્શન-સમ્યજ્ઞાનસભ્યશ્ચારિત્રરૂપી રત્નત્રયીને પામવાની છે, જે પ્રભુ જેવા પ્રભુ બનાવે.
આ સમ્યગ્દર્શનને પામવા માટે પ્રભુએ સમ્યજ્ઞાનમાં બતાવેલા સાચા સમીકરણોને આત્મસાત્ કરી જીવનમાં ચરિતાર્થ કરવાના છે. ઉદાહરણ તરીકે...
૧. બીજા મને દુઃખ આપે છે, તે નાસ્તિકની માન્યતા છે. ૨. મારા કર્મો મને દુઃખ આપે છે, તે આસ્તિકની માન્યતા છે. ૩. મારા દોષો મને દુઃખ આપે છે, તે ધર્મીની માન્યતા છે.
પરથી લાભ માનનારો પર સમયમાં છે.
બીજાઓ આપણા પ્રત્યે અસભ્ય વર્તન કરે છે માટે આપણે દુઃખી નથી કારણ કે એ તો અરસપરસનું એકબીજા માટેનું કર્મપરિણમન છે. એ તો કર્મના નાચ છે. દુઃખ તો એ માન્યતામાંથી ઊભું થાય છે અને જીવને દુઃખી કરે છે કે ‘‘બધાએ મારી સાથે સભ્ય વર્તન જ કરવું જોઈએ!'' આ
