________________
શ્રી શાંતિનાથજી , 574
ભાવના ગુણોની જાણ થવી અને તેમાં જ સુખ-શાંતિ-સમાધિની બુદ્ધિ થવી તે વિશુદ્ધભાવ છે. ક્ષાયિકભાવના ગુણો એ જ મારા છે, એ જ આત્માનું સાચું ધન છે અને તેનો ઉપાય ત્યાગ-તપ-સંયમની આચરણા અને જ્ઞાન-ધ્યાન છે તથા તે દ્વારા આત્મામાં માધ્યસ્થ પરિણતિ કેળવવી તે વિશુદ્ધભાવ છે. નવતત્ત્વ, છ દ્રવ્યો, ચૌદ રાજલોકનું સ્વરૂપ, દેવ-ગુરુધર્મનું સ્વરૂપ, રસબંધના સ્થાનો, સ્થિતિબંધના સ્થાનો, કષાય, વેશ્યા, ચૌદ ગુણસ્થાનક, અઢાર પાપસ્થાનક આ બધું જિનેશ્વર ભગવાને જેવું કહ્યું છે તે તેવું જ છે, તેવો યથાર્થ નિર્ણય કરી તે જ રીતે શ્રદ્ધાન કરવું. આશ્રવ એ સર્વથા હેય છે અને સંવર એ ઉપાદેય છે એમ દઢ શ્રદ્ધાન કરવું, એ શાંતિપદ પામવાનો પ્રથમ ઉપાય છે. - સભ્ય દર્શન પામવા માટે વૈરાગ્ય-ઉપશમભાવ-ભક્તિ અને તત્ત્વ નિર્ણય; આ ચાર ચીજ જોઈએ. વૈરાગ્ય-ઉપશમભાવ-ભક્તિ ત્રણ હોય પણ તત્ત્વ નિર્ણય ન હોય તો સમ્ય દર્શન ન થાય. અન્ય દર્શનમાં વૈરાગ્યાદિ ત્રણ હોઈ શકે છે પણ તત્ત્વનિર્ણય - સિદ્ધાંતબોધ નથી, નય વિવેક્ષા નથી, તેથી ત્યાં સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ દુષ્કર છે. કોઈક જીવો પૂર્વની જબરજસ્ત આરાધના કરીને કોઈક વિરાધનાથી અન્ય દર્શનમાં જન્મ્યા હોય, સાધનાનું પ્રબળ બળ હોય, આગ્રહો સંપૂર્ણ છૂટી ગયા હોય, ગુણરૂચિ-ગુણ પક્ષપાત દૃઢ થયો હોય તો સમ્ય દર્શન પામી શકે અને ન પામ્યા હોય તો પતંજલિ, તામલી તાપસ વગેરેની જેમ તે જ ભાવે કે ભવાંતરે તત્વબોધ પામી આગળ વધી જાય. એક પણ તત્ત્વ સાચું પકડાયું હોય અને કદાગ્રહ વગેરે ન હોય તો જીવ ક્રમે કરીને આગળ વધે. તત્ત્વનિર્ણય હોય પણ વૈરાગ્યાદિ ન હોય તો પણ ગ્રંથિભેદ થાય નહિ.
સમ્યકત્વની બાબતમાં હું દેહ નથી, દેટ સંબંધી પદાર્થો મારા
સાત નય યુક્ત આપણું જીવન છે. સપ્તભંગીયુક્ત આપણી દષ્ટિ છે.
યાર નિક્ષેપા આપણો વ્યવહાર છે.
