________________
527,
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
પણ કેવળજ્ઞાન પામે. પ્રત્યક્ષ જ્ઞાનીની આજ્ઞાએ નહિ વર્તાય, ત્યાં સુધી અજ્ઞાનની નિવૃત્તિ થવી સંભવતી નથી. જ્ઞાની પુરુષની આજ્ઞા છે તે ભવમાં જવાને માટે આડા પ્રતિબંધ જેવી છે. વિદ્યમાન સન્દુરુષની પ્રાપ્તિ અને તેના પ્રત્યે અવિચલ શ્રદ્ધા, એ સર્વ સંતના હૃદયનો-ઈશ્વરના ઘરનો મર્મ પામવાનો મહામાર્ગ છે. સજીવનમૂર્તિ પ્રાપ્ત થયે છતે સત્ પ્રાપ્ત થાય છે, સત્ સમજાય છે, સત્નો માર્ગ મળે છે અને સત્ પર લક્ષ્ય આવે છે. જ્ઞાનીપુરુષના અવિચલ આશ્રયથી સર્વોત્કૃષ્ટ એવું મોક્ષપદ સુલભ છે.
પ્રથમ તો સાધકને સંસારનું બંધન ખટકવું જોઇએ-ખેંચવુ જોઇએજન્મ મરણની વિડંબનાનો ત્રાસ છુટવો જોઈએ-તેમાંથી છૂટવાની તાલાવેલી લાગવી જોઈએ. સાધકે હૃદયથી ગદ્ગદ્ થઈને પ્રભુ આગળ પોકાર કરવો જોઈએ કે મને મહા આત્મજ્ઞાની પુરુષનો પ્રત્યક્ષ મેળાપ થાય અને તેમાંથી છુટવાનો માર્ગ મને મળો ! આવી ભાવનાના પરિણામે તે ભવે કે ભવાંતરે, વહેલા કે મોડા અવશ્ય તેવો યોગ થાય જ; એવો કુદરતી નિયમ છે. જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રની પરિણતિ એ જ ધર્મ છે. તેને કહે છે
જે જે કારણ બંધના, તેહ બંધનો પંથ;
તે કારણ છેદક દશા, મોણપંથ ભવ અંત...” જ્ઞાન છે દેહાદિથી ભિન્ન આત્મા રે, ઉપયોગી સદા અવિનાશ.
એમ જાણિયું સદ્દગુરુ ઉપદેશથી રે, કહ્યું જ્ઞાન તેનું નામ ખાસ દર્શનઃ જે શાને કરીને જાણિયું રે, તેની વર્તે છે શુદ્ધ પ્રતીત.
કહ્યું ભગવંતે દર્શન તેહને રે, જેનું બીજું નામ સમકિત.
સ્વરૂપને સમજવાનું છે સત્સંગથી અને સ્વભાવમાં રહેતા શીખવાનું છે સ્વયંથી.
સ્વભાવમાં રહેતાં થવું, એ જ અધ્યાત્મ સાધના છે.
