________________
513
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
એટલું જ નહિ પણ ગુરુ તત્ત્વ, દેવ તત્ત્વનું વાહક છે અને ધર્મ તત્ત્વનું પ્રરૂપક છે. જો ગુરુ નિગ્રંથ, ગીતાર્થ મળે, તો નિર્બંધ-વીતરાગ દેવ અને એ વીતરાગી દેવનો, વીતરાગીધર્મ મળે. આવી શુદ્ધ તત્ત્વત્રયી મળે તો, શુદ્ધ રત્નત્રયીની આરાધના થાય, તત્ત્વત્રયીની ઉપાસના થાય અને તો જ સંવરમાં રહી નિર્જરા કરીને, સ્વયં નિબંધ-વીતરાગ થઈને મુક્ત બની શકાય.
જો ગુરુ શુદ્ધ ન મળે, તો સાધ્ય એવા દેવની, અને સાધનભૂત એવા ધર્મની, જે ધર્મક્રિયા-ધર્મપાલના છે; એની શુદ્ધિ સચવાય નહિ. વળી ગુરુ તત્ત્વ જ જો ગરબડિયું હોય, તો પછી એ વિશ્વસનીય- શ્રદ્ધેય બને નહિ. પુરુષવિશ્વાસે વચનવિશ્વાસ. પુરુષમાં જ જો વિશ્વાસ નથી તો પછી, એના વચનની ઉપર કેમ વિશ્વાસ બેસશે?
ગુરુમાં અને ગુરુની શુદ્ધિમાં જ જો શ્રદ્ધા નથી, તો પછી ગુરુના વચન ઉપર, કેમ કરીને વિશ્વાસ રાખશે અને ગુરુના ચલાવ્યા માર્ગે કેવી રીતે ચાલશે?
જ્યાં વિશ્વાસ જ નથી, શ્રદ્ધા જ નથી, સમ્યગ્દર્શન જ નથી ત્યાં પછી જ્ઞાન સમ્યગ્ બનશે કેવી રીતે? અને આચરણ (ચારિત્ર) સમ્યગ્ થશે ક્યારે? તત્ત્વત્રયી નથી, તત્ત્વત્રયી પ્રત્યે આદર બહુમાન નથી, તત્ત્વત્રયીની ઉપાસના નથી, તો પછી રત્નત્રયી-સમ્યગ્ દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રની આરાધના, કેમ કરીને થશે અને કેવળદર્શન-કેવળજ્ઞાન-અનંતસુખને કેમ પમાશે?
અધ્યાત્મક્ષેત્રે ચાલકબળ-Driving Force-પ્રેરકબળ શ્રદ્ધા છે અને નહિ કે બુદ્ધિ. બુદ્ધિ એ, શ્રદ્ધેયતત્ત્વ મળ્યાં પછી તેમાં પૂર્ણ શ્રદ્ધા થયા પછી, બુદ્ધ થવા માટે બુદ્ધિ એ, શ્રદ્ધેયને સંપૂર્ણપણે સમર્પિત થઈ જવાનું છે. અર્થાત્ “ગાળાÇ ધો’” ના ભાવમાં આવી જઇ, બુદ્ધિને બાજુએ રાખીને આજ્ઞાધીન થઈ જવાનું છે. આનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ ગણધર ભગવંત
તારામાં સુખ ભલે ઉભરાય પરંતુ તું સુખમાં ન ઉભરાતો, કારણકે આ તો બિંદુ પ્રમાણ સુખ છે. હજુ સાગરપ્રમાણ કેવળજ્ઞાનના આનંવેદનને પામવાનું બાકી છે.
