________________
485
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
એ તો અમૃતરસને ઢાળીને રચવામાં આવેલ અમૃતપિંડ-સુખકંદ કે આનંદનો પૂંજ-આનંદઘન હોય એવી મોહક-આકર્ષક, ચિત્તહર, મનોહારી જ હોય !
એ એવી તો નોખી, નિરાળી, આગવી, અદ્ભૂત અલૌકિક છે કે, એવો કોઈ પદાર્થ જગત આખામાં નથી, કે જેની જોડે, એની સરખામણી કરી શકાય. એ અસમાન-અનુપમ-અદ્વિતીય છે કે, કોઇ ઉપમા તેને
ઘટતી નથી.
પૂ. શ્રી સિદ્ધસેનદિવાકરસૂરિજી પણ પાંચમી દ્વાત્રિંશિકામાં જણાવે છે કે, ગંભીરતાને સમુદ્રની ઉપમાથી, ધીરતા-સ્થિરતાને મેરૂપર્વતની ઉપમાથી, નિર્મળતા-શુભ્રતાને શરદ ઋતુના જળની ઉપમાથી; મનોહરતાને ચંદ્રની ઉપમાથી, વિશાળતાને પૃથ્વીની ઉપમાથી, તેજસ્વીતાને સૂર્યની ઉપમાથી, બલિષ્ઠાતાને પવનની ઉપમાથી ઘટાવી શકાય. પરંતુ આપના અમાપ-અસીમ મહાત્મ્ય સાથે સરખાપણું ધરાવી શકે તેવા, ગુણરૂપ યુક્ત ઉપમાન આ જગતમાં જોવામાં આવતું નથી. સરખે સરખાની ઉપમા આપી શકાય. પરંતુ જે હીન હોય તે સમાન કેવી રીતે બની શકે ?
વળી આ અમીયભરી મૂર્તિની રચના પણ એવી થઈ છે કે જેમાં આપની વીતરાગતાની સર્વદર્શીતાની અને સર્વજ્ઞતાની જ ઝલક જોવા મળે.
ભોજરાજાએ, એના દરબારમાં, રાજકવિ ધનપાલને દેવપૂજા કરવાનું ફરમાન કર્યું. કયા દેવની પૂજા કરવી, તેનો ફોડ નહિ પાડ્યો. રાજા, પંડિત ધનપાળની, પરીક્ષા કરવા માંગતા હતાં. પૂજનની સામગ્રી લઈને દેવપૂજા માટે નીકળેલા, પંડિત ધનપાળ, કાળીમાતાનું રૌદ્ર સ્વરૂપ જોઈ, ભયભીત બની પાછા ફરી ગયા, કૃષ્ણની મૂર્તિ રાધાની સાથે અને રામની મૂર્તિ સીતાની સાથે જોઈને લજ્જિત થઇ આડશ કરીને પાછા
વિશ્વનો શ્વાસ તે વિશ્વાસ.
