________________
જૈનદર્શન અને સાંખ્યયોગમાં શાનદર્શનવિચારણા૧૪ 14. • उत्पत्तिमायतिं स्थानं विभुत्वं चैव पञ्चधा अध्यात्म
चैव प्राणस्य विज्ञायामृतमश्रुते । प्रश्न. 3-12 15. आश्चर्यो वक्ता कुशलोऽस्य लब्धाऽऽश्चर्यो ज्ञाता कुशलानुशिष्टः ।
कठ. 1.2.7 16. कुशलेन निपुणेनाचार्येणानुशिष्टः । शांकरभाष्य 17. . तपसा ब्रह्म विजिज्ञासस्व । तैत्तिरीय 3.2. 18. तद्विज्ञानार्थं स गुरुमेवाभिगच्छेत् । मुंडक 1.2.12.
तुलना - आचार्यवान्पुरुषो वेद । छांदोग्य 6.14.2 19. विज्ञानं वाव ध्यानाद्भूयो । छांदोग्य 7.7.1. 20. . तद्विज्ञानेन परिपश्यन्ति धीराः । मुंडक. 2.2.7 21. ज्ञानप्रसादेन विशुद्धसत्त्वस्ततस्तु संबाते निष्कलं ध्यायमानः ।
मुंडक. 3.1.8. ...... नामत्वा विजानानि मत्वैव विजानाति....। छांदोग्य 7.18.1. परं विज्ञानाद्वरिष्ठं प्रजानाम् । मुंडक. 2.2.5. यल्लौकिकविज्ञानागोचरमित्यर्थः । शंकर विज्ञानमयश्च आत्मा । मुंडक. 3.2.7. विज्ञानं विज्ञायतेऽनेनेति. करणभूतं बुद्ध्यादि, इदं तु विजानातीति विज्ञानं कर्तृकारकरूपं, तदात्मा तत्स्वभावो
विज्ञातृस्वभाव इत्यर्थः । प्रश्न. 4.9 उपरनी शंकरनी टीका 26. विजानन् वै तन्न विजानाति, न हि विज्ञातुर्विज्ञातेर्विपरिलोपो - विद्यते, अविनाशित्वात् । बृहदारण्यक. 4.3.30.
अथ यत्र द्वैतीभूतं विज्ञानं तत्र हि शृणोति पश्यति जिघ्रति रसयति चैव स्पर्शयति सर्वम् आत्मा जानीतेति, यत्राद्वैतीभूतं विज्ञानं कार्यकारणकर्मनिर्मुक्तं निर्वचनम् अनौपम्यं निरुपाख्यं
किं, तदवाच्यम् । मैत्री. 6.7. 28. विज्ञानं यज्ञं तनुते । कर्माणि तनुतेऽपि च । विज्ञानं देवाः सर्वे
ब्रह्म ज्येष्ठमुपासते । तैत्तिरीय 2.5 विज्ञानं.... ज्येष्ठं प्रथमजत्वात् सर्वप्रवृत्तिनां वा तत्पूर्वकत्वात्..। शंकर यस्मात् विज्ञानकर्तृकं सर्वं तस्मात् युक्तं विज्ञानमय आत्मा ब्रह्मेति ।
शंकर तैत्तिरीय. 2.5 30. विज्ञानं ब्रह्मेति व्यजानात् । विज्ञानाद्ध्येव खल्विमानिभूतानि जायन्ते ।
24.
N2
