________________
જેસલમેરના જ્ઞાનભંડારે
જેસલમેર ફક્ત પ્રસ્તર કલાની દૃષ્ટિએ જ નહીં, પરંતુ અહીંના સુવિખ્યાત જ્ઞાનભંડારોમાં સંગ્રહ કરવામાં આવેલ પ્રાચીન તાડપત્રીય તથા હસ્તલિખિત ગ્રંથેના સંગ્રહની દૃષ્ટિએ પણ વિશ્વવિખ્યાત છે. અહીં કુલ સાત જ્ઞાનભંડાર છે. તેમાંથી ચારનું એકીકરણ થઈ ચૂકયું છે. પરિચય નીચે આપેલ છે :
: (૧) શ્રી જિનભદ્રસૂરિ જ્ઞાનભંડાર
એવું બતાવવામાં આવે કે રાવલ જેતસિંહ તથા તેમના પુત્ર લક્ષમણસિંહના સમયમાં જૈસલમેરનાં મંદિરનું નિર્માણ થયું તે શતાબ્દીના ઉત્તરાર્ધમાં દેશની મુખ્ય સમસ્યા હતી પ્રાચીન ધર્મ ગ્રંથાલયની સુરક્ષા. મોટા મોટા ભંડારો તથા ગ્રંથાલયોના સંચાલકોને આ ચિંતા સતાવ્યા કરતી હતી કે કયે વખતે દુશ્મનનું આક્રમણ આવી પડે અને આ ભંડારોને સાફ કરી નાખે. તે સમયની આવી ડાલમડલ તથા ચિંતા ઉત્પન્ન કરે તેવી સ્થિતિમાં જૈન સમાજે આ અલભ્ય જ્ઞાનભંડારેને સૌથી વધુ સુરક્ષિત સ્થાને લઈ જઈને રાખવાનું ઉચિત માન્યું હતું. આ સ્થિતિમાંથી બધાને બચાવવા માટે ખરતરગચ્છાચાર્ય શ્રી જિનભદ્રસૂરિજી મહારાજે જૈસલમેરના કિલ્લામાં રહેલ શ્રી સંભવનાથ જિનાલયના ભોંયરાના ભંડારમાં કેટલીક હસ્તલિખિત તાડપત્રી, પાંડુલિપિઓ તથા કાગળ પર લખેલ અમૂલ્ય ગ્રંથનું ખંભાત, અણહિલપુર, પાટણું વગેરે વિવિધ જગ્યાએથી સંકલન કરીને અહીં ખૂબ જ મોટો ગ્રંથાલય સં. ૧૫૦૦માં સ્થાપિત કર્યો જે આજે પણ શ્રી જિનભદ્રસૂરિ જ્ઞાનભંડારના નામે પ્રસિદ્ધ છે. એવું સાંભળવા મળે છે
