________________
૧૮
(૪) શેઠ થીરુસાહજીનું દેરાસર શેઠ થોરુસાહની હવેલીમાં ખીજા માળ પર એક કલાપૂર્ણ ગૃહમંદિર છે. મેવાડના ભામાશાહની માફક શેઠ થીરુસાહની જૈસલમેરમાં વિશેષ ખ્યાતિ છે.
(૫) મહાવીરભવનમાં શ્રી ધર્મનાથ ભગવાનનું દેરાસર છે.
આ પ્રમાણે શહેરનાં કલાપૂર્ણ ભવ્ય મંદિરની સેવાપૂન કર્યા પછી મહાવીર ભવનમાંથી બહાર નીકળીને જ્યારે યાત્રાળુ પટવાઓની હવેલી જોવાને માટે પેાતાની ઉત્સુકતા પ્રગટ કરે છે. ત્યારે લોકા પહેલાં તેને કિલ્લા પર જવાની સલાહ દે છે.
યાત્રા પછી તા જૈસલમેરના કિલ્લાના મુખ્ય દરવાજે પહેાંચે છે, તેને અક્ષરપાળ કહે છે. ત્યાં જ તેની દૃષ્ટિ કિલ્લાના બુરો તથા રાજમહલ પર અટકી જાય છે. કિલ્લાના ઈતિહાસ જાણવા માટે યાત્રાળુની ઉત્સુકતા વધી જાય છે. ભાટીરાજાઓના પુરુષાર્થ અને આનબાનના ગૌરવમય ઇતિહાસને લઇને ગાંભીર્યના પ્રતીક જેવા જૈસલમેરના આ વિશાલ કિલ્લા રાવલ જૈસલના સમયમાં બાંધવામાં આવ્યા હતા. ચૂના તથા સિમેન્ટ વગર બનાવવામાં આવેલ, આસા વર્ષ જૂના કિલ્લા ખરેખર એક આશ્ચર્યની વસ્તુ છે. આ એક નાનકડા ત્રિભુજાકાર પર્વત પર બાંધવામાં આવેલ છે. બુરજોની કુલ સંખ્યા ૯૯ છે. કિલ્લાની ચારે બાજુ નીચે પર્યંતને ઢાંકવા માટે ધાધરા જેવા કાટ જૈસલમેરના જૈન સમાજ દ્વારા બનાવવામાં આવેલુ છે. નિ:સંદેહ, આ ધાધરાનુમાં ક્રાટથી કિલ્લાની શાભા વધે છે, એટલું જ નહીં પણ તેથી મજબૂતી પણ વધી છે.
સૂરજપાળમાં રાજમહેલની એક ભીંત પર વિ. સં. ૧૫૧૨ના એક શિલાલેખ છે. તેમાં લખેલ છે કે રાઉલા દેવીદાસના રાજમાં અમરકાટ તેાડીને ત્યાંથી ઈંઢા લાવી દીવાલ બનાવરાવી હતી.
પ્રાત:કાળે સૂર્યોદયની લાલીથી પ્રકાશિત બનેલ કિલ્લા અંગે પથ્થર સાનાની માફક ચમકવા લાગે છે. આથી આ કિલ્લા અંગે
