Sutra Samvedana Part 05

SR No.: 005839
Original Sutra Author: N/A
Author: Prashamitashreeji
Publisher: Sanmarg Prakashan
Publication Year: 2010
Total Pages: 274
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 65

પર
સૂત્રસંવેદના-૫
સમર્થ છે માટે જ તેમનું નામ તેમના ગુણોને અનુરૂપ છે. ત્યારપછીના ત્રણ પદો તે જે પરમાત્માની વિશેષતાઓને બતાવવા વિશેષણરૂપે વપરાયેલ છે.
તેમાં પહેલું વિશેષણ ‘શાન્તિ-નિશાન્ત' છે અર્થાત્ પ્રભુ શાંતિનું ધામ છે. શાંતિનું ઘર છે. શાંતિનું આશ્રય સ્થાન છે. શાંતિ એટલે શાંતભાવ, શમનનો પરિણામ. આ જગતમાં દુષ્ટ ગ્રહોના કારણે, વ્યંતરાદિના કારણે, કુદરતી પ્રકોપના કારણે કે અન્ય કોઈપણ કારણોસર જે અનેક પ્રકારના ઉલ્કાપાત મચે છે કે ઉપદ્રવો થાય છે, તે ઉપદ્રવો આદિનું શમન થવું, તેનું નામ બાહ્ય શાંતિ છે જ્યારે કષાયોના કારણે, વિષયોની આસક્તિના કારણે કે કોઈ કર્મના ઉદયના કારણે જે અંતરમાં ઉલ્કાપાત મચે છે, વિકૃત ભાવો પ્રગટ થાય છે કે મનની વ્યથાઓ જન્મે છે, તે સર્વ વિકારોનું શમન તે આંતરિક શાંતિ છે. આ શાંતિ જ મનની સ્વસ્થતા, ચિત્તની પ્રસન્નતા અને આત્માનો અપૂર્વ આનંદ અર્પે છે.
શાંતિનાથ ભગવાન પાસે જવાથી, તેમને નમસ્કાર કરવાથી, તેમનું સ્મરણ કે ધ્યાન કરવાથી એવો પ્રકૃષ્ટ પુણ્યનો ઉદય જાગૃત થાય છે કે જેનાથી બાહ્ય ઉપદ્રવો તો શમી જાય છે, પરંતુ સાથે જ એક એવી આંતરિક શુદ્ધિ પ્રગટે છે કે જેનાથી ગમે તેવા આંતરિક ઉપદ્રવો પણ શમી જાય છે. આથી જ પ્રભુ શાંતિના સ્થાનભૂત કહેવાય છે. પ્રભુ શાંતિના સ્થાનભૂત કેમ છે તે જણાવવા હવે બીજું વિશેષણ દર્શાવે છે : શાન્ત - શાંતભાવથી યુક્ત, પ્રશમરસમાં નિમગ્ન એવા (શાંતિનાથ ભગવાનને)
કષાયના શમનથી પ્રગટેલા ભાવને શાંતભાવ” (શાંતરસ) કહેવાય છે. આ શાંતભાવ મહા આનંદ આપનાર છે, શ્રેષ્ઠ સુખનો અનુભવ કરાવનાર છે તેમજ પરમ પ્રમોદનું કારણ છે. આ સિવાય જગતમાં એવો કોઈ ભાવ નથી, જે આવા સુખ-આનંદ કે પ્રમોદ આપી શકે.
2. શાન્તિયો અત્ તાત્મવત્ તત્કૃત્વાત્ શાન્તિઃ - અભિધાન ચિન્તામણી 3. “શાન્ત' પ્રાન્ત ૩૫શમોપેત રાગદ્વેષરહિત તિ અર્થ: - શ્રીમદ્ હર્ષકીર્તિસૂરિનિર્મિત વૃત્તિ. 4. न यत्र दुःख न सुखं न चिन्ता न द्वेष-रागौ न च काचिदिच्छा ।
રસ: સ ન્તઃ થતો મુની સર્વેષ ભાવેષ શમ: પ્રધાન: // 5. ઍIR - હીસ્ય - રુ - રોદ્ર - વીર - ભયાન વમત્સામુતસંરો વેચી નાટ્ય રસા: મૃતા: //
. • વ્યIિT: આ આઠ રસમાં ક્યારેક શાંતરસને ઉમેરી નવ રસ કહેવાય છે. निर्वेदस्थायिभावोऽस्ति शान्तोऽपि नवमो रसः ।