Page Text
________________
૪૦
સૂત્રસંવેદના-૫
अट्ठारससहस्स - सीलंगधारा
કરનારા,
શીલનો અર્થ છે ચારિત્ર અને અંગનો અર્થ છે અવયવ. ચારિત્રરૂપ રથના ૧૮,૦૦૦ અવયવો (વિભાગો) છે. સર્વ અવયવોથી યુક્ત એવું ચારિત્રરૂપ અવયવી પૂર્ણ ગણાય છે.
-
અઢાર હજાર શીલાંગને ધારણ
ભાવથી સંયમ જીવનનો જેમણે સ્વીકાર કર્યો છે, તેવા મુનિભગવંતો ક્ષમા આદિ દસ યતિધર્મનું પાલન કરનારા હોય છે. યતિધર્મ દસ પ્રકારનો છે : ૧-ક્ષમા, ૨-માર્દવ, ૩-આર્જવ, ૪-મુક્તિ, ૫-તપ, ૬-સંયમ, ૭-સત્ય, ૮-શૌચ, ૯-અકિંચનત્વ અને ૧૦-બ્રહ્મચર્ય.
દસ પ્રકારના યતિધર્મને આચરનારા-મુનિએ (૧) પૃથ્વીકાય-સમારંભ, (૨) અકાય-સમારંભ (૩) તેજસ્કાય-સમારંભ (૪) વાયુકાય-સમારંભ (૫) વનસ્પતિકાય-સમારંભ (૬), દ્વીન્દ્રિય-સમારંભ (૭) ત્રીન્દ્રિય-સમારંભ, (૮) ચતુરિન્દ્રિય-સમારંભ, અને (૯) પચ્ચેન્દ્રિય-સમારંભ (૧૦) અજીવસમારંભ (અજીવમાં જીવબુદ્ધિ કરીને), એ દસ સમારંભોનો ત્યાગ કરવાનો છે. તેથી તે દરેક ગુણ દસ દસ પ્રકારનો થતાં શીલનાં ૧૦૦ અંગો થાય છે.
આ યતિધર્મ-યુક્ત પતના (જયણા) પાંચ ઇન્દ્રિયોના જયપૂર્વક કરવાની છે, તેથી તે સો પ્રકારના પાંચ-પાંચ પ્રકારો થતાં કુલ સંયમના અંગોની સંખ્યા ૫૦૦-પાંચસોની થાય છે. .
વળી સાધુનો ઇંદ્રિયજય આહાર-સંજ્ઞા, ભયસંજ્ઞા મૈથુન-સંજ્ઞા અને પરિગ્રહસંજ્ઞાથી રહિત હોવો જોઈએ, તેથી ૫૦૦x૪ = ૨૦૦૦ અંગો થાય. આ અંગોનું પાલન પણ ત્રણ કરણ અને ત્રણ યોગ પૂર્વકનું હોવું જોઈએ. તેથી તે ૨૦૦૦ અંગો મન, વચન અને કાયાથી ન કરવારૂપ, ન કરાવવારૂપ અને ન અનુમોદવારૂપ હોવાથી ૨૦૦૦ X ૩ કરણ x ૩ યોગ = ૧૮૦૦૦ થાય છે. તેનો વધારે સ્પષ્ટ ખ્યાલ આપવા માટે અહીં શીલાંગ-૨થ ૨જૂ ક૨વામાં આવે છે.
૩. શીલના અઢાર હજાર અંગોને વ્યક્ત કરતી ગાથા.
जोए करणे सन्ना, इंदिय भोमाइ समणधम्मे य ।
સીત્ઝા-સદસ્યાળ, અદારસ-સહસ્ય ખત્તી ।।
યોગ, કરણ, સંજ્ઞા, ઇંદ્રિય, પૃથ્વિકાય આદિ તથા શ્રમણધર્મ એ રીતે અઢાર હજાર અંગોની સિદ્ધિ થાય છે. ૧૦ યતિધર્મથી × ૧૦ પૃથ્વીકાયાદિનું રક્ષણ × ૫ ઈન્દ્રિયનો સંવર × ૪
સંજ્ઞાનો ત્યાગ ૪ ૩ યોગ x કરણ-કરાવણ-અનુમોદન ૩ = ૧૮૦૦૦
X
| SR No. | 005839 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |