Page Text
________________
૩૮
સૂત્રસંવેદના-૫
વિશેષાર્થ:
સાફસુ તીવસમુ - અર્ધતૃતીય દ્વીપ સમુદ્રમાં, ત્રીજો જેમાં અડધો છે એટલે બે સંપૂર્ણ દ્વીપ અને ત્રીજો અડધો લીપ છે જેમાં, તેવા (જંબુદ્વીપ, ધાતકી ખંડ અને અડધો પુષ્કરાવર્તદ્વીપ તે રૂપ) અઢી દ્વીપમાં. પનરસનું મૂન - પંદર કર્મભૂમિમાં
જ્યાં અસિ, મસિ અને કૃષિનાં કર્મ પ્રવર્તે છે, તેવી પાંચ ભરત, પાંચ ઐરાવત અને પાંચ મહાવિદેહરૂપ પંદર કર્મભૂમિમાં.
નાવંત છે વિ સાદુ - જે કોઈ પણ સાધુ હોય.
ચૌદ રાજલોક પ્રમાણ એક વિશાળ ફલક ઉપર આ વિશ્વ વિસ્તરેલું છે. તેમાં બરાબર મધ્યમાં એક રાજલોક પ્રમાણ તિÚલોક છે. તિર્જીલોકમાં અસંખ્ય દ્વીપ-સમુદ્રો છે. આ અર્સખ્ય દ્વીપોમાં પણ મનુષ્યના જન્મ-મરણ તો અઢીદ્વિીપ પ્રમાણ ક્ષેત્રમાં જ થાય છે. તેમાં પણ ધર્મ કરવાની સામગ્રી તો માત્ર પંદર કર્મભૂમિના મનુષ્યોને જ મળે છે. આથી આ ગાથામાં ક્ષેત્રમર્યાદાને જણાવતાં કહ્યું, જેઓ અઢી દ્વીપ અને પંદર કર્મભૂમિમાં રહેલા સાધુઓ છે.
આ પદ બોલતાં વિચારવું જોઈએ કે, ‘આટલા વિશાળ વિશ્વમાં સંયમી આત્માનાં દર્શન થાય તેવું ક્ષેત્ર તો એક બિંદુ જેટલું પણ નથી. તેવા ક્ષેત્રમાં મારો જન્મ થયો છે. ખરેખર, હું ધન્ય છું.”
રાજીવદયારી - રજોહરણ, ગુચ્છા અને પાત્રાને ધારણ કરનારા. રજનું હરણ કરે તેને રજોહરણ (ઓશો) કહેવાય છે. રજોહરણ દ્રવ્યથી બાહ્ય રજને દૂર કરે છે અને ભાવપૂર્વક કરાતો તેનો ઉપયોગ આત્મા ઉપર લાગેલી કમરજને દૂર કરે છે. આ રજોહરણ હિંસા, જૂઠ, ચોરી આદિ સર્વ પાપોનો ત્યાગ કરી સંયમી બનેલા આત્માનું લિંગ છે. તે સુંવાળી ઊનમાંથી 1A. અહીં મારૂંન્નેસુ રોકુ રીવસમુદે એવો પાઠ પણ આવશ્યક ચૂર્ણિમાં છે. મૂળ પાઠમાં હોતુ શબ્દ
અધ્યાહાર છે. એટલે સંપૂર્ણ બે દીપ-સમુદ્ર અને અર્ધ તૃતીય એમ અઢી દ્વીપ સમુદ્રમાં. B. હારિભદ્રીય આવશ્યક ટીકામાં આ બંને પદોનો સળંગ અર્થ નંબુદ્વીપ, ધાતકી,
પુષ્કર ટેંપુ કરેલો છે. તે ઉપરથી આ પંક્તિનો અર્થ જેબૂદ્વીપ, ધાતકી ખંડ અને અર્ધ
પુષ્પરાવર્ત દ્વીપરૂપ અઢી કીપ કરવો વધુ યોગ્ય લાગે છે. c. અઢી દ્વીપની વિશેષ સમજ માટે જુઓ ‘સૂત્ર સંવેદના ભા. ૨’ પુકુખરવરદી સૂત્ર.
| SR No. | 005839 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |