________________
ક્ષેત્રદેવતાની સ્તુતિ-૧
અન્વય સહિત સંસ્કૃત-છાયા :
यस्याः क्षेत्रे साधवः, दर्शन ज्ञानाभ्यां चरण- सहिताभ्याम् । સાયન્તિ મોક્ષમાર્ગ, સા રેવી હરતુ કુરિતાનિ 11811
શબ્દાર્થ :
૩૧
જેના ક્ષેત્રમાં રહીને સાધુ-સમુદાય જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર સહિત મોક્ષમાર્ગને સાધે છે, તે ક્ષેત્રદેવતા દુરિતોને-વિઘ્નોને-અનિષ્ટોને દૂર કરો.
વિશેષાર્થ :
આ સૂત્રનો વિશેષાર્થ યસ્યા: ક્ષેત્રમ્ સ્તુતિ જેવો જ હોવાથી તે સંબંધી વિશેષ વાતો ત્યાંથી જ જોઈ લેવી; પરંતુ આ સ્તુતિની રચનામાં ‘વંશળ-નાળેહિં ઘરળ-સહિä સાહતિ મુલવ-મમાં' એવા શબ્દો મોક્ષ માર્ગની ઘણી વિશેષતાઓ સંક્ષિપ્તમાં પ્રગટ કરે છે. સાધુઓ મોક્ષમાર્ગની સાધના કરે છે. આ સાધના દર્શન અને જ્ઞાનથી થાય છે, પણ એકલા દર્શન કે એકલા જ્ઞાનથી થતી નથી. ચારિત્ર સહિતના દર્શન-જ્ઞાન હોય તો જ મોક્ષ સાધી શકાય છે. એટલે ઘણા શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કર્યો હોય કે સમ્યગ્દર્શનની શુદ્ધિ પણ હોય; પરંતુ પાંચ મહાવ્રતો દસ યતિધર્મ, દસ પ્રકારની વૈયાવૃત્ત્વ, નવ પ્રકા૨ની બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિ, બાર પ્રકારના તપ અને ક્રોધ આદિ ચાર કષાયોના નિગ્રહ આદિ ચારિત્રના ગુણો ન હોય તો મોક્ષ મળી શકતો નથી.
આ રીતે ચારિત્ર સહિત જ્ઞાન દર્શનની જે સાધના કરે છે તેવા સાધુ ભગવંતોને મોક્ષમાર્ગમાં જે વિઘ્નો આવે છે તેને ક્ષેત્રદેવતા નાશ કરે તેવી પ્રાર્થના આ સૂત્રમાં કરવામાં આવી છે.
