________________
મૃતદેવતા સ્તુતિ
જિજ્ઞાસા જેઓના હૃદયમાં શ્રુતજ્ઞાન પ્રત્યે ઊંડો ભક્તિભાવ છે, જેઓ શ્રુતજ્ઞાન માટે સતત યત્ન કરે છે, તેવા સાધકને પોતાની સેવા પ્રકારની પરિણતિ અને પ્રવૃત્તિથી જ કર્મનો નાશ થવાનો છે. તો પછી શ્રુતદેવીને આ રીતે પ્રાર્થના કરવાનું કારણ શું છે ? તૃપ્તિઃ કોઈના પણ કર્મનો નાશ પોતાના પ્રયત્નથી જ થાય છે, તે વાત સત્ય છે; તોપણ કર્મનાશ માટે કરવામાં આવતો પ્રયત્ન બાહ્ય અનુકૂળતા આદિની અપેક્ષા રાખે છે. ઈચ્છિત શાસ્ત્ર, તે શાસ્ત્રને સમજાવનારા સદ્ગુરુ ભગવંતો કે સ્વાધ્યાય માટે સાનુકૂળ સ્થળ વગેરે મળે તો ઉત્સાહમાં, પ્રયત્નમાં વેગ આવે છે; અને આવું ન મળે તો ક્યારેક ઉત્સાહ ક્રમશઃ મંદ પડી જાય છે અને ક્યારેક નાશ પણ પામે છે. આથી જ આ સ્તુતિ બોલી શ્રુતદેવીને પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે અને પ્રાર્થનાથી પ્રસન્ન થયેલી મૃતદેવી પણ યોગ્ય સંયોગો પ્રાપ્ત કરાવવા દ્વારા કર્મક્ષયમાં જરૂરી નિમિત્ત પણ પૂરું પાડી શકે છે. જેમ પ.પૂ. આ. શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિજી મ.સા.માં યોગ્યતા-પાત્રતા હોવા છતાં સરસ્વતી દેવીની સાધનાથી વિશિષ્ટ ક્ષયોપશમ ખીલ્યો. પુણ્યની કચાશ આદિના કારણે ક્યારેક મૃતદેવી પ્રત્યક્ષ (પ્રગટ) ન થાય તો પણ શ્રતભક્તિનો ભાવ આ રીતની સ્તવનાથી વૃદ્ધિ પામે છે અને તેનાથી પણ કર્મક્ષય થાય છે. જિજ્ઞાસાઃ કૃતસાગર પ્રત્યે જેમના હૃદયમાં ભક્તિભાવ છે, તેમના જ કર્મનાશની પ્રાર્થના શા માટે? તૃપ્તિઃ શ્રત પ્રત્યે ભક્તિભાવ વિનાના આત્માના કર્મનો નાશ શ્રુતદેવી પણ કરી શકતી નથી. કર્મનાશમાં બાહ્ય અનુકૂળતા કે સહાયની જરૂર હોવા છતાં તે માટે સૌ પ્રથમ તો અંતરના શુભભાવનું મહત્ત્વ છે. તેથી સર્વના કર્મનાશ માટે પ્રાર્થના ન કરતાં માત્ર જેઓના હૃદયમાં શ્રત પ્રત્યેનો ભક્તિભાવ છે, તેમના જ. કર્મનાશની પ્રાર્થના કરવામાં આવી છે.
