Sutra Samvedana Part 05

SR No.: 005839
Original Sutra Author: N/A
Author: Prashamitashreeji
Publisher: Sanmarg Prakashan
Publication Year: 2010
Total Pages: 274
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 226

સકલતીર્થ વંદના
આ સૂત્રમાં સાધક શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપને પ્રગટ કરવાના પોતાના ધ્યેયને તાજું કરવા શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપને જેમણે પ્રગટ કર્યુ છે તેવા તા૨ક ૫રમાત્માની સ્મૃતિ કરાવનાર આ જગતમાં જે જે તીર્થો છે, તે સર્વ તીર્થોને સ્મરણમાં લાવી, બે હાથ જોડી, મસ્તક નમાવી ભાવપૂર્ણ હૃદયે તેને પ્રણામ કરે છે.
૨૧૩
તીર્થોની વંદના કરતાં જાગૃત થયેલો શુભભાવ સાધકને પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનો બંધ કરાવી, દુનિયાના શ્રેષ્ઠ કક્ષાના સુખોની ભેટ ધરે છે. પ્રભુકૃપાથી પ્રાપ્ત થયેલા આવા પુણ્યના પ્રતાપે સાધક મળેલી ભૌતિક સુખસંપત્તિમાં જરા પણ અંજાતો નથી, તેમાં ક્યાંય આસક્ત થતો નથી અને મળેલ સામગ્રીનો સદુપયોગ કરી પુન: પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બાંધી ઉત્તરોત્તર અધિક સુખસંપન્ન સતિની પરંપરા સર્જી છેક સિદ્ધિગતિ સુધી પહોંચી શકે છે. આ રીતે તીર્થવંદના કરોડો કલ્યાણની પરંપરા સર્જે છે.
વળી શુદ્ધભાવ સાથે સંકળાયેલા પરમાત્માનું નામ એક મંત્ર બની જાય છે. આ નામમંત્રનું વારંવાર સ્મરણ, ૨ટણ કે જાપ રાગાદિ વિષનો વિનાશ કરે છે,. વૈરાગ્યાદિ ભાવોને દૃઢ કરે છે, કષાયોના કુસંસ્કારો નબળા પાડે છે, ક્ષમાદિ ગુણોનું સર્જન કરે છે અને કર્મના પડલો ભેદે છે. પરિણામે સાધક અહીં જ આત્માના આનંદને માણી શકે છે. આથી અહીં કહ્યું છે કે, “જિનવર નામે મંગલ કોડ” જિનવરના નામથી કરોડો કલ્યાણ થાય છે.
અનાદિકાળથી જે આવી સ્થાપના હોય છે તેને સ્થાપનાનિક્ષેપો કહેવાય છે. ભાવાત્મક વસ્તુની પૂર્વની કે પછીની અવસ્થા એ દ્રવ્યનિક્ષેપો છે. આ દ્રવ્યનિક્ષેપો સચેતન કે અચેતન શરીરસ્વરૂપ પણ હોય છે. ક્યારેક વસ્તુની ભાવરહિત અવસ્થાને પણ દ્રવ્યનિક્ષેપો કહેવાય છે.
દાખલા તરીકે પ્રભુ વીરનો વિચાર કરીએ તો શબ્દથી ઉલ્લેખિત ‘મહાવીર' એવું નામ તે તેમનો નામનિક્ષેપો છે. તેઓની પ્રતિમા કે ચિત્રાદિ તે તેમનો સ્થાપનાનિક્ષેપો છે. ભાવ તીર્થંકરની પૂર્વ અને પાછળની જે અવસ્થા તે તેમનો દ્રવ્યનિક્ષેપો છે અને કેવળજ્ઞાન પામી, તીર્થને પ્રવર્તાવી પ્રભુ જ્યાં સુધી તીર્થંકરરૂપે વિચરતા હતા ત્યારની તેમની અવસ્થા તે વીરપ્રભુનો ભાવનિક્ષેપો છે. ભાવનિક્ષેપો જેમ શુદ્ધ આત્મતત્ત્વને પ્રગટ કરવામાં પ્રબળ નિમિત્ત બને છે, તેમ તેઓશ્રીના શુદ્ધ ભાવ સાથે સંકળાયેલ તેમનું નામ, તેમની પ્રતિમા આદિ કે તેમનું દ્રવ્ય પણ શુદ્ધ આત્મતત્ત્વને પ્રગટ કરવામાં નિમિત્તભૂત બને છે. જ્યાં સુધી શુદ્ધ આત્મદ્રવ્ય પ્રગટ ન થાય ત્યાં સુધી તે શુભભાવનું કારણ બને છે.