________________
સૂત્રસંવેદના-૫
ન્ત
અંદાજો...
'
सव्वस्स समणसंघस्स भगवओ अंजलिं करिअ सीसे । . सव्वं खमावइत्ता खमामि सव्वस्स अहयं पि ।।२।। મસ્તક ઉપર અંજલિ કરીને પૂજ્ય શ્રમણ સંઘની પાસે ક્ષમા માગું છું.) શ્રમણ સંઘને ખમાવીને, હું પણ તેમને ક્ષમા આપું છું.
શ્રમણસંઘ પ્રભુની આજ્ઞાને જ સર્વસ્વ માનનારો હોય છે. આથી જ પ.પૂ. આ. શ્રીજયશેખરસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ સંબોધસત્તરી નામના ગ્રંથમાં જણાવ્યું છે કે,
નુત્તો સંધો, સેસો પુળ સંથાગો.... એક સાધુ, એક સાધ્વી, એક શ્રાવક, એક શ્રાવિકા પણ જો જિનાજ્ઞાથી યુક્ત હોય તો તે “સંઘ' છે. એ સિવાયનો જિનાજ્ઞા વગરનો હજારોનો સમુદાય પણ હાડકાનો ઢગલો છે.
મોક્ષમાર્ગને વહન કરવામાં શ્રીસંઘની ઉપયોગિતાને અને અનિવાર્યતાને લક્ષ્યમાં લઈને સ્વયં શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા પણ તેને “નમો નિત્યસ્સ' કહી વંદન કરે છે. આ વાતને યાદ રાખી દરેક સાધકે ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે શ્રીસંઘ છઘસ્થ હોવા છતાં પૂજનીય છે. તેના દરેક સભ્ય આદરણીય છે. તેમની કોઈપણ પ્રકારે આશાતના ન થઈ જાય તેની ખૂબ કાળજી રાખવી જોઈએ.
કર્મ અને કષાયને પરાધીન હોવાથી શ્રીસંઘના સભ્યોની પણ ક્યારેક ભૂલ થઈ શકે છે. તે નજરમાં આવતા એક “મા”ની જેમ તેને વાળી, સાથે બેસી, તે દેખીતી ભૂલની ચર્ચા-વિચારણા કરી, સંઘના સભ્યને ભૂલમાંથી ઉગારી લેવો તે સંઘસેવક તરીકે આપણા સૌની ફરજ છે. દરેકે એક-બીજાની ભૂલોને પચાવી વાત્સલ્યપૂર્વક સંઘના દરેક સભ્યો આરાધનામાં ઉજમાળ રહે તેમ વર્તવું જોઈએ.
તેના બદલે સંઘના સભ્યની કોઈ નાની ભૂલ જોઈ અકળાઈ જવું, ઉકળી ઉઠવું. તેની સાથે કજીઓ કરવો, ચોરે ને ચૌટે તેની નિંદા કરવી, સ્વયં તેવા કાર્ય કરવા કે જેનાથી શ્રીસંઘની નિંદા થાય, સંઘના સભ્યો પ્રત્યે દ્વેષ, રોષ, ઇર્ષ્યા આદિ દુર્ભાવો સેવવા, તેમની સાથે દુર્વ્યવહાર કરવો, કોઈની સંઘ પ્રત્યેની આસ્થા ડગી જાય તેવા વચન બોલવા કે તેવો વ્યવહાર કરવો, સંઘની મહત્તા પ્રત્યે વિકલ્પો કરવા, તેનું વિકૃત સ્વરૂપ પ્રકાશિત કરવું વગેરે અનેક રીતે શ્રીસંઘની નીવ ઢીલી પાડવાના કાર્ય કર્યા હોય તો તે શ્રીસંઘ પ્રત્યેનો અપરાધ છે.