Sutra Samvedana Part 05

SR No.: 005839
Original Sutra Author: N/A
Author: Prashamitashreeji
Publisher: Sanmarg Prakashan
Publication Year: 2010
Total Pages: 274
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 201

. ૧૮૮
સૂત્રસંવેદના-૫
૨૨. (૬૫) રિસિવત્તા - મહાસતી ઋષિદત્તા.
પરમ સુખમાં પણ દુઃખ આપનારો એક દુર્ગુણ છે - ઇર્ષ્યા. ઇર્ષ્યાનું મારણ કરવાની ક્ષમતા ઉદારતા નામના સદ્ગુણમાં છે. ઋષિદત્તાના ચરિત્રમાંથી જીવનમાં કેવી ઉદારતા હોવી જોઈએ તે સમજવા મળે છે.
ઋષિદત્તા એક ઋષિની કન્યા હતી. તેના પિતાને વૈરાગ્ય થયો ત્યારે તેની માતા રાણી પ્રીતિમતીએ સગર્ભાવસ્થામાં સંન્યાસ સ્વીકારેલો. ત્યારબાદ આશ્રમમાં ઋષિદત્તાનો જન્મ થયો. જન્મતાં જ તેની માતા મૃત્યુ પામી, તેથી તેના પિતાએ તેનો ઉછેર કરેલો. તે રૂપ, લાવણ્ય અને ગુણોનો ભંડાર હતી. જંગલમાં તેના શીલની રક્ષા કરવા માટે તેના પિતાએ તેને એક અંજન આપેલું જેનો ઉપયોગ કરવાથી તે પુરુષ જેવું રૂપ ધારણ કરી શકતી.
એક વખત હેમરથ રાજાનો પુત્ર કનકરથ રુક્મિણી નામની રાજકન્યાને પરણવા જઈ રહ્યો'તો. રસ્તામાં તેણે ઋષિદત્તાના આશ્રમ પાસે પડાવ નાંખ્યો. ત્યાં તેનો મેળાપ ઋષિદત્તા અને તેના પિતા સાથે થયો. પિતાની ઇચ્છાથી ત્યાં જ તેણે ઋષિદત્તા સાથે લગ્ન કર્યાં.
સંતોષી કનકરથ ઋષિદત્તાને પરણી પાછો વળ્યો. આ સમાચાર રુક્મિણીને મળ્યા. તેનાથી આ બિલકુલ સહન ન થયું. તેણે ઋષિદત્તાને કલંકિત કરવા એક જોગિણીને સાધી અને તેના દ્વારા ષડ્યત્ર કરી ઋષિદત્તા માણસ-માંસભક્ષિણી રાક્ષસી છે તેવું પૂરવાર કર્યું. કનકરથના પિતાએ ઋષિદત્તાને નગરની બહાર ચિતામાં બાળી મૂકવાનો આદેશ કર્યો, પણ ભાગ્યયોગે તે બચી ગઈ.
ઋષિદત્તા મરી ગઈ છે એમ માની કનકરથના પિતાએ તેને પુન: રુક્મિણી સાથે લગ્ન કરવા આગ્રહ કરી મોકલ્યો. વળી પાછું તે જ જંગલ આવ્યું અને ત્યાં કનકરથનો એક ઋષિપુત્ર સાથે ભેટો થયો. વાસ્તવમાં તે પુરુષવેશમાં રહેલી ઋષિદત્તા જ હતી. કનકરથને તે ઋષિપુત્ર પ્રત્યે અતિ સ્નેહ પ્રગટ્યો. તેથી તે તેને સાથે લઈ રુક્મિણીને પરણવા આગળ ચાલ્યો.
રુક્મિણીની સાથે લગ્ન થયાં ત્યારે પ્રથમ રાત્રિએ જ રુક્મિણીએ કનકથને પોતે તેને મેળવવા શું શું કર્યુ, ઋષિદત્તાને કેવી રીતે કલંકિત કરી વગેરે જણાવ્યું. કનકરથ તો આ સાંભળી ક્રોધથી ભભૂકી ઉઠ્યો. તેણે અગ્નિપ્રવેશ કરવાનો નિર્ણય કર્યો. સાથે આવેલ ઋષિકુમારે બહુ સમજાવ્યું, પણ તેનો દૃઢ નિર્ણય હતો કે હવે