________________
ભરડેસર-બાહુબલી સજઝાય
૧૫૫
આ પ્રશ્ન હતો મહારાજા શ્રેણિકનો. વીર પ્રભુએ જવાબ આપ્યો, “સાતમી નરકે જાય” જવાબ સાંભળી શ્રેણિક તો મૂંઝાઈ ગયા. આટલી સરસ આરાધના છતાં મુનિ નરકે જાય. આવું કેમ ?
આ રહસ્યને જે પામી શકે તેને સાધના જીવનનું રહસ્ય પ્રાપ્ત થઈ જાય. બાહ્ય આરાધના ગમે તેટલી પ્રબળ હોય પણ જો મન વિષય-કષાયમાં લપેટાયેલું હોય તો આરાધના નિષ્માણ બની જાય છે. તેથી જ કહ્યું છે કે
મન: gવ મનુષ્યનાં વાર વંધમોક્ષયોઃ”.. મનુષ્યોનું મન જ કર્મબંધનું કારણ છે અને મનુષ્યનું મન જ મોક્ષનું કારણ છે. મહારાજા શ્રેણિકને લાગ્યું કે, મારી સાંભળવામાં કાંઈક ભૂલ થઈ છે. તેથી ક્ષણભર પછી તેઓ પ્રભુ પાસે તે જ પ્રશ્ન દોહરાવે છે. આ વખતે પ્રભુએ કહ્યું કે, સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં જાય.” પ્રભુએ આ જવાબ આપ્યો એટલામાં તો દેવ-દુંદુભિ વાગી. મહાત્મા કેવળજ્ઞાની બન્યા હતા. રાજા શ્રેણિકને આશ્ચર્ય થયું. તેઓએ પરમાત્માને પૂછ્યું ત્યારે પ્રભુએ કહ્યું કે પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિ કેવળજ્ઞાન પામ્યા છે.
બન્યું હતું એવું કે, શ્રેણિકમહારાજાએ જ્યારે પ્રશ્ન પૂછ્યો હતો ત્યારે શ્રી પ્રસન્નચંદ્રમુનિ બાહ્યથી કાઉસ્સગ્નમાં લીન દેખાતા હતા, પણ તેમનું મન રૌદ્ર ધ્યાનથી ઘેરાયેલું હતું. દુર્મુખના વચનો સાંભળીંબાળ રાજકુંવરની ચિંતાથી મુનિએ મનમાં ને મનમાં મંત્રીઓ સાથે યુદ્ધ શરૂ કરી દીધેલું. ત્યારે મંત્રીઓને મારવાના પરિણામથી નરકગમનને યોગ્ય કર્મબંધ થતો હતો. તેથી પ્રભુએ એવો જવાબ આપેલ. મનમાં જ યુદ્ધ કરતાં મુનિ, મારાં સર્વ શસ્ત્રો ખલાસ થઈ ગયા છે એમ જાણી માથાનો લોખંડી ટોપો કાઢી શત્રને મારવા માથે હાથ ફેરવે છે. ત્યારે લોચ કરેલા માથાના સ્પર્શથી રાજર્ષિ ભાનમાં આવ્યા. ‘હું સાધુ છું એવું ખ્યાલમાં આવતાં. તીવ્ર પશ્ચાત્તાપ થયોં. રૌદ્રધ્યાન છોડી મુનિ ધર્મધ્યાનમાં લીન થયા. વિશુદ્ધ વિશુદ્ધતર ધ્યાનથી શુક્લધ્યાન પ્રગટ્યું. ક્રમે કરી પ્રસન્નચંદ્ર કેવળજ્ઞાન પામ્યા.
“ક્ષામાં મનને પલટી શુભ ધ્યાન દ્વારા કર્મને ખપાવનાર આ રાજર્ષિને પ્રણામ કરી પ્રાર્થના કરીએ કે આપ જેવું મહાપરિવર્તન અમને ય પ્રાપ્ત થાઓ.”
“પ્રણામું તુમ્હારા પાય,
પ્રસન્નચંદ્ર... પ્રમ્ તુમ્હારા પાય”