________________
ચઉક્કસાય
૧૨૭
જ્યારે યોગ સાધના દ્વારા બંધાયેલા પ્રચંડ પુણ્યના પ્રભાવે પ્રાપ્ત થયેલ પ્રભુનું રૂપ દેવોને પણ શરમાવે તેવું હતું. તેમણે આવા રૂપને સાચવવાનો કોઈ પ્રયત્ન પણ કર્યો ન હતો કે તેની વૃદ્ધિનો વિચાર પણ કર્યો નહોતો. આવું અનુપમ રૂપ પ્રાપ્ત થવા છતાં પ્રભુ તેમાં અનાસકત હતા. આવા રૂપસંપન્ન પ્રભુને યાદ કરી આપણે પણ નાશવંત એવા રૂપ પ્રત્યે ઉદાસીનભાવ કેળવવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ.
सोहइ फणि-मणि-किरणालिद्धउ नं नव-जलहर तडिल्लयસંછિ૩ - જાણે કે વીજળીથી યુક્ત નવા (કાળા) વાદળા ન હોય તેમ નાગની ફણા ઉપર રહેલા મણિના કિરણોથી યુક્ત (પ્રભુનો દેહ) શોભે છે.
પાર્થ પ્રભુના નીલવણ દહની પોતાની એક તેજસ્વિતા છે અને તદુપરાંત પાર્શ્વ પ્રભુના મસ્તક ઉપર જે નાગની ફણા છે તે ફણામાં રહેલા મણિનું તેજ પણ પ્રભુના દેહ ઉપર પથરાય છે. તેથી પ્રભુનું શરીર બમણા તેજથી અત્યંત તેજસ્વી બની શોભાયમાન થાય છે.
સંકટ સમયમાં સામાન્ય માનવીનું શરીર મ્યાન તેજવિહીન બને છે, પરંતુ લોકોત્તર પુણ્યના સ્વામી પ્રભુનું શરીર સંકટના સમયે વધુ તેજસ્વી બન્યું હતું જ્યારે પૂર્વભવનો વૈરી કમઠનો જીવ મેઘમાળી દેવ બન્યો હતો. ત્યારે તેણે ધ્યાનદશામાં સ્થિત પ્રભુ ઉપર અનેક ઉપસર્ગો કરવા આકાશમાંથી અનરાધાર મેઘની વર્ષા કરી હતી. પાણી વધતું વધતું છેક પ્રભુના નાક સુધી આવી ગયું છતાં પ્રભુ તો તેમના ધ્યાનમાં મગ્ન જ હતા. આ સમયે ધરણેન્દ્ર દેવ પોતાના પરમ ઉપકારી પ્રભુની ભક્તિ કરવા દેવલોકમાંથી આવ્યા. તેમણે સાપનું રૂપ ધારણ કરી પોતાના શરીરને પાદપીઠનું સ્વરૂપ આપ્યું અને પોતાની ફણા દ્વારા પ્રભુના મસ્તક ઉપર એક છત્ર સ્થાપન કર્યું અને પ્રભુને વરસતા મેઘથી રક્ષણ આપ્યું. ધરણેન્દ્ર દેવ રૂપી સાપની ફણાના મણિના કિરણો પ્રભુના દેહ ઉપર પડવાથી પ્રભુનો દેહ વધુ દેદીપ્યમાન દેખાવા લાગ્યો.
પ્રભુની આ ઉત્કૃષ્ટ સાધનાનો ચિતાર રજૂ કરવા અહીં કવિ ઉસ્પેક્ષા અલંકારનો સહારો લઈ જણાવે છે કે આવા સમયમાં પ્રભુનો દેહ ઘનઘોર વાદળાની વચ્ચે જેમ વિજળીનો ચમકારો શોભે છે તેમ વાદળા અને વરસાદની વચ્ચે પ્રભુનો દેહ શોભતો હતો. 1. જે શબ્દ નનું ના અર્થમાં છે. તે ઉન્મેક્ષાલંકાર તરીકે વપરાયો છે. “જાણે કે વીજળીથી યુક્ત નૂતન મેઘ ન હોય' તેમ પ્રભુનો દેહ શોભે છે એવું જણાવવા “જાણે કે માટે નન/નં શબ્દ વપરાયો છે.