Page Text
________________
૧૧૨
સૂત્રસંવેદના-૫
જ કારણે પ્રભુનો પૂજક સર્વ સ્થિતિને સહજતાથી સ્વીકારી શકે છે. દરેક સ્થિતિમાં પોતાના મનની સમતુલા જાળવી શકે છે. ગમે તેવી પરિસ્થિતિ તેને અકળાવી શકતી નથી. આનાથી વિપરીત જેઓ પ્રભુની પૂજા નથી કરતાં તેઓ તો અનુકૂળતામાં અને પ્રતિકૂળતામાં રતિ અને અરતિના વિકારથી પોતાના મનને સદા વ્યાકુળ જ રાખે છે. પ્રસન્નતા તો તેમનાથી કોસો દૂર રહેતી હોય છે.
જિજ્ઞાસા: પ્રભુ પૂજાથી ચિત્ત પ્રસન્નતા જળવાય તેવું સતત અનુભવાતું નથી; પરંતુ અનુકૂળ વ્યક્તિ કે વાતાવરણથી ચિત્ત પ્રસન્ન રહે છે તેવું સતત અનુભવમાં આવે છે. એવું કેમ ? - તૃપ્તિઃ અનુકૂળ વ્યક્તિ, વાતાવરણ કે સંયોગો ચિત્તની પ્રસન્નતા પ્રાપ્ત કરાવી શકતા નથી, તે તો રાગ કે રતિના વિકારને પ્રાપ્ત કરાવે છે. મોહમૂઢ જીવ આ વિકારને ચિત્ત પ્રસન્નતા કે શાતા માને છે. જેમ અણસમજુ જીવ શરીરના સોજાને શરીરની પુષ્ટિ માને છે, તેમ મોહાધીન માનવી અનુકૂળતાની રતિને ચિત્તની પ્રસન્નતા કે સુખ માને છે. વાસ્તવમાં તો ત્યારે પણ ચિત્ત પ્રસન્ન હોતું નથી, કેમકે ત્યારે મળેલા પદાર્થને સાચવવાની ચિંતા, તે ચોરાઈ ન જાય કે નાશ ન પામી જાય તેનો ભય, વધુ મેળવવાની તાલાવેલી વગેરે સંક્લેશોથી ચિત્ત વ્યાકુળ જ હોય છે. કષાયોથી વ્યાકૂળ ચિત્ત ક્યારે પણ પ્રસન્ન હોતું નથી.
વાસ્તવિક ચિત્તની પ્રસન્નતા તો કષાયોના અભાવથી થાય છે અને કષાયોનો અભાવ પ્રભુપૂજાથી થાય છે. તેથી પ્રસન્નતાનું કારણ અનુકૂળ સંયોગો નથી પણ પ્રભુપૂજા છે.
વળી અનુકૂળ વ્યક્તિ કે વાતાવરણથી થયેલી ચિત્તની રતિ જરા પ્રતિકૂળતા આવતાં નાશ પામી જાય છે, પરંતુ પ્રભુપૂજાથી પ્રાપ્ત થયેલી ચિત્તની પ્રસન્નતા પ્રતિકૂળ સંયોગો આવતાં પલાયન નથી થઈ જતી, પણ ટકી રહે છે. કેમકે પ્રતિકૂળતાને પચાવવાની, સહર્ષ સ્વીકારવાની તાકાત પ્રભુ પૂજાથી પ્રાપ્ત થાય છે. પ્રભુની પૂજા કરનારો જ કર્મના સિદ્ધાંતો સમજી તે ઉપર શ્રદ્ધા કરી શકે છે. તેના કારણે અશુભ કર્મોદયના કાળમાં તે અકળાતો નથી, પરંતુ પ્રસન્ન ભાવે સર્વ પ્રતિકૂળતાને સહન કરે છે. સારાં-નરસાં સર્વ સંયોગોમાં મન સ્વસ્થ રાખી શકે છે.
ઉપસર્ગોનો ક્ષય, વિઘ્નોનો વિનાશ અને ચિત્તની પ્રસન્નતા શેનાથી પ્રાપ્ત થાય છે તે હવે જણાવે છે :
પૂર્ચમીને વિનેશ્વરે - જિનેશ્વર પૂજાતે છતે અર્થાત્ જિનેશ્વરની પૂજા કરવાથી ઉપરોક્ત લાભો થાય છે.
| SR No. | 005839 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |