________________
સૂત્રસંવેદના-પ
♦ગુરુનો વિનય કરતાં પ્રાપ્ત થયેલ બુદ્ધિને વૈનાયિકી બુદ્ધિ કહેવાય છે. • કામ કરતાં કરતાં કાર્ય કરવાની કુશળતા પ્રાપ્ત થાય તેને કાર્મિકી બુદ્ધિ કહેવાય છે.
♦ પરિણામને અર્થાત્ ફળને જોનારી બુદ્ધિને પારિણામિકી બુદ્ધિ કહેવાય છે. આમ જોઈએ તો આ ચારે બુદ્ધિઓ જો કે અશ્રુતનિશ્રિત મતિજ્ઞાનના જ પ્રકારરૂપ છે તો પણ અપેક્ષાએ આ રીતે મતિ અને બુદ્ધિમાં ભેદ પણ છે. છતાં આ અંગે વિશેષજ્ઞો વિચારે.
૯૦
આ ગાથા બોલતાં સાધક વિચારે કે,
“જયાદેવીની કેવી ઉમદા ભાવના છે ! ભક્તોનું ભલું કરે છે અને સમ્યગ્દષ્ટિજીવોને અતિ-પ્રિય એવી ધૃતિ, રતિ, મતિ અને બુદ્ધિ આપે છે. હું નથી તો ભગવાનનો એવો વિશેષ ભક્ત કે નથી મારામાં સમ્યગ્દર્શન કે જેના કારણે દેવી મને કાંઈ પણ આપે. છતાં દેવીને નિ:સ્વાર્થ ભાવે પ્રાર્થના કરું કે આપ મને આપનો કે શાંતિનાથ ભગવાનનો એક ગાંડો થેલો ભક્ત માની મારું પટ્ટા ભલું કરજો અને યોગમાર્ગમાં આવતાં વિઘ્નોને વિદારી મને સ્થિર કરજો. મારી બુદ્ધિને સદા નિર્મળ રાખી મને સત્કાર્યો કરવામાં જ આનંદ આવે તેવી મતિ આપજો.”
ગાથા :
जिनशासननिरतानां शान्तिनतानां च जगति जनतानां । श्रीसम्पत्कीर्तियशोवर्द्धनि जयदेवि विजयस्व ।।११।।
અન્વય :
जिनशासननिरतानां शान्तिनतानां च जनतानां । શ્રીસમ્વીતિયશોવર્જીનિ (દે) નયવેવિ ! નાતિ વિનયસ્ત્ર ।।।।
37. પૂર્વે જે પદાર્થોનો શ્રુતજ્ઞાન દ્વારા અભ્યાસ ન કર્યો હોય, તે પદાર્થને જાણ્યો ન હોય, જોયો ન હોય. પરંતુ સ્વાભાવિક ક્ષયોપશમની વિશેષતાથી જ્ઞાનશક્તિ-પ્રદાર્થની બોશક્તિ પ્રગટ થાય કે જેના કારણે શ્રુતના અભ્યાસ વિના સહજ રીતે પદાર્થનો બોધ થાય તેને અશ્રુતનિશ્રિત મતિજ્ઞાન કહેવાય.
