________________
શ્રી ખમાસમણ સૂત્ર
૬૭.
વિશેષ પ્રકારે ધારણ કરનારા છે. તેથી તેમને ખાસ વિધિપૂર્વક વંદન કરવું જોઈએ. તેઓને વંદન કરવાથી આપણામાં પણ ક્ષમાદિ ગુણોની વૃદ્ધિ થાય છે.
સામાન્યથી ગુરુવંદન ભાષ્યમાં ગુરુને કરાતાં ત્રણ પ્રકારનાં વંદન આ પ્રમાણે વર્ણવ્યા છે.
૧. ફિટ્ટાવંદન – ફિટ્ટા એટલે રસ્તો અર્થાત્ રસ્તે ચાલતા બે હાથ જોડી મસ્તક નમાવીને “મFએણ વંદામિ” એટલું બોલવાપૂર્વક જે વંદન કરાય છે, તેને ફિટ્ટાવંદન કે ફેટાવંદન કહેવાય છે આ જઘન્ય વંદન છે.
૨. થોભવંદન – સ્તોભ એટલે અટકવું અર્થાતુ થોભીને કરાતું વંદન. ઊભા રહીને, પંચાંગ પ્રણિપાત સાથે ઈચ્છકાર, અદ્ભુઢિઓ સૂત્ર બોલવા દ્વારા કરવામાં આવતું વંદન તે થોભવંદન છે, આ મધ્યમ વંદન છે.
૩. દ્વાદશાવર્ત વંદન – બાર આવર્તપૂર્વક પૂર્ણ રીતે કરાતું વંદન, તે ઉત્કૃષ્ટ વંદન છે. આ વંદન પદસ્થ મુનિ ભગવંતોને કરવામાં આવે છે.
બે હાથ, બે ઢીંચણ અને મસ્તક - એ પાંચ અંગને જમીન ઉપર અડાડીને કરવામાં આવતા નમસ્કારને પ્રણિપાત કહેવાય. પંચાંગ પ્રણિપાત કરતાં આ ખમાસમણ સૂત્ર બોલવાનું હોય છે. સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, ચૈત્યવંદન અને બીજી ધાર્મિક ક્રિયાઓમાં આ સૂત્રનો ઘણો ઉપયોગ થાય છે. મૂળ સૂત્રઃ
इच्छामि खमासमणो ! वंदिउं जावणिज्जाए निसीहिआए,
મણિવંલામિ પદ- સંપદા
અક્ષર-૨૮ અન્વય સહિત સંસ્કૃત છાયા અને શબ્દાર્થ :
खमासमणो ! वंदिउं इच्छामि क्षमाश्रमण ! वंदितुं इच्छामि હે ક્ષમાશ્રમણ ! હું વંદન કરવા ઈચ્છું છું,
