________________
શ્રી પંચિંદિય સૂત્ર
૪૩
મહાન ફળવાળું થાય છે?
આ સૂત્રમાં- ભાવાચાર્યના છત્રીસ ગુણોનું વર્ણન કરેલ છે. આ છત્રીસ ગુણો ઉપાધ્યાય અને સાધુમાં પણ હોય છે, કેમકે, મુનિ તરીકે આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ ત્રણે સમાન છે, તો પણ આચાર્ય સર્વશ્રેષ્ઠ છે અને આ છત્રીશ ગુણો જ વિશેષ પ્રકારે મોક્ષના સાધક છે. આથી અહીં ગુરુના આ છત્રીસ ગુણો બતાવ્યા છે. આમ તો શાસ્ત્રોમાં આચાર્યોના ગુણોના વર્ણનના સ્થાને છત્રીસ છત્રીશીનો ઉલ્લેખ છે. એટલે કે, છત્રીસ પ્રકારે છત્રીસ ગુણો બતાવવામાં આવ્યાં છે. આમ છતાં અહીં ગુરુ તરીકે ગણાતા આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ, ત્રણેમાં રહેલા વિશેષ ગુણોનું જ વર્ણન કરેલ છે. '
આવા ગુરુભગવંતોનું ચિત્ત સંસારના ભાવોથી અત્યંત વિરક્ત હોય છે. જગતના તમામ જીવોને તેઓ આત્મવત્ સર્વભૂતેષ સૂત્રના આધારે પોતાના તુલ્ય માનતા હોય છે. મોક્ષના કારણરૂપે તેઓ ત્રણ ગુપ્તિના સામ્રાજ્યને ઈચ્છતા હોય છે, અને કારણ ઉપસ્થિત થાય ત્યારે જ સમિતિમાં પ્રવર્તતા હોય છે. સ્વરૂપની પુષ્ટિ માટે જ તેઓ ઈન્દ્રિયના સંવર આદિની ક્રિયા કરતા હોય છે. કષાયના ભાવોનો સંસ્પર્શ ન થાય તે માટે તેઓ સતત તકેદારી રાખતા હોય છે. બ્રહ્મચર્યના પાકા હિમાયતી હોય છે. આવા ભાવાચાર્યને આપણે આ સૂત્ર દ્વારા હૃદયસ્થ કરવાના છે અને તેમને પરતંત્ર રહી, તેમની અનુજ્ઞાપૂર્વક, તેવા ગુણોની પ્રાપ્તિ અર્થે જ સામાયિક આદિ ક્રિયા પૂર્વે આ સૂત્ર દ્વારા ગુરુ સ્થાપના કરવાની છે.
મૂળ સૂત્ર: પંવિતિય-સંવરો, તદ નર્વવિદ-વંમત્તિ -થરો ! चउविह-कसाय-मुक्को, इअ अट्ठारस-गुणेहिं संजुत्तो ।।१।। पंच-महव्वय-जुत्तो, पंचविहायार पालण-समत्थो। પંદ-સમો વિગુત્તો, છત્તીસ-પુ ગુરુ મ ારા
સંપદા
અક્ષર-૮૦ અન્વય સહિત સંસ્કૃત છાયા અને શબ્દાર્થ : વધિવિર - સંવરો, તદ રવિદ-વંમર-કુત્તિ-થરો .
પદ-૮ .
