Page Text
________________
૨૬
સૂત્ર સંવેદના
તેમાં પ્રથમ ‘નમો' પદનો અર્થ આપણે પ્રથમ અધ્યયનમાં વિચારી ગયા છીએ. બીજા ‘ઉવજ્ઝાયાણં’ પદનો અર્થ ‘ઉપાધ્યાયોને' એ પ્રમાણે થાય છે.
શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીએ જણાવ્યું છે કે, જે બાર અંગવાળો સ્વાધ્યાય અર્થથી જિનેશ્વરોએ પ્રરૂપેલો છે અને સૂત્રથી બુધોએ=ગણધરોએ કહેલો છે, આ સ્વાધ્યાયનો, તેઓ શિષ્યોને ઉપદેશ આપે છે, તેથી તે ઉપાધ્યાય19 કહેવાય છે.
“જેમણે આશ્રવનાં દ્વારો બંધ કરેલા છે, મન, વચન અને કાયા એ ત્રણેના યોગોમાં ઉપયોગવાળા, વિધિપૂર્વક સ્વર, વ્યંજન, માત્રા, બિંદુ, પદ અને અક્ષરોથી વિશુદ્ધ દ્વાદશાંગીરૂપ જે શ્રુતજ્ઞાન તેનું અધ્યયન અને અધ્યાપન કરવા વડે પોતાના તથા પારકાના મોક્ષના ઉપાયનું જેઓ ધ્યાન કરે છે, તે ‘ઉપાધ્યાય’ કહેવાય છે. (મદ્દાનિશીથ સૂત્ર)
ઉપાધ્યાયભગવંતો ૪૫ આગમના જ્ઞાતા હોય છે. તેઓ જિનોક્ત દ્વાદશાંગીનો અભ્યાસ કરે છે તથા સૂત્ર અને અર્થ, ઉભયનો વિસ્તાર કરવામાં રસિક હોય છે. ગુરુ પરંપરાએ પ્રાપ્ત થયેલ જિનવચનનું અધ્યાપન કરાવવા તેઓ હંમેશાં તત્પર હોય છે. તેઓ સૂત્રપ્રદાન દ્વારા સમુદાયમાં જ્ઞાનગંગોત્રી વહાવી સૌને નવપલ્લવિત રાખે છે.
ઉપાધ્યાયભગવંતોનો મુખ્ય ગુણ વિનય અને સૂત્ર પ્રદાનતા છે. તેમનામાં વિશિષ્ટ કોટિનો વિનય હોય છે. અને પોતાના વિનય દ્વારા તેઓ શિષ્યવર્ગને વિનય શીખવાડે છે.
ઉપાધ્યાયભગવંતો આચાર્યપદની ઘણા નજીક હોય છે,પરવાદને જીતવામાં તેઓ પ્રવીણ હોય છે. આચાર્યભગવંતો સમસ્ત સંઘનાં કાર્યોમાં વ્યસ્ત હોય છે. તેથી સમગ્ર ગચ્છના સંચાલનનું કાર્ય ઉપાધ્યાયભગવંતો સંભાળે છે. સારણાવારણા-ચોયણા-પડિચોયણા દ્વારા તેઓ સર્વ સાધુઓને સન્માર્ગમાં પ્રવર્તાવવાનું કાર્ય કરે છે. આચાર્યભગવંતો જૈનશાસનમાં રાજા તુલ્ય છે અને ઉપાધ્યાય ભગવંતો અમાત્ય-મંત્રી-યુવરાજ સમાન છે.
ઉપાધ્યાયભગવંતો સંસારના ભાવોથી અલિપ્ત રહે છે અને ગચ્છવર્તી શિષ્યોને પણ સૂત્ર પ્રદાનાદિ દ્વારા સંસારના ભાવોથી અલિપ્ત રાખવા મહેનત
19. વારસંગો બિળવલાઓ, સપ્તાઓ ઋષિમો મુદ્દેહિં। તં વસત્તિ નમ્મા, અન્નાયા તેળ વુત્તિ ।। ૨૧૭ ।। (આ.નિ.)
| SR No. | 005835 |
| Book Title | Sutra Samvedana Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamitashreeji |
| Publisher | Sanmarg Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 244 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |