________________
સૂત્ર સંવેદના
જ કર્મનિર્જરાનું અને ગુણપ્રાપ્તિનું કારણ બને છે. દ્રવ્યાચાર્યને નમસ્કાર કરવાથી , આત્માને કોઈ ફાયદો થતો નથી. આગમ આધારિત ભાવાચાર્યનું વર્ણન :
આવા ભાવાચાર્યોનું વર્ણન શાસ્ત્રકારોએ અનેક રીતે કર્યું છે. ભાવાચાર્યને મહાનિશીથ સૂત્રના પાંચમાં અધ્યયનમાં તીર્થંકરાદિ તુલ્ય કહ્યા છે. ગચ્છના અધિપતિ આચાર્ય કેવા ગુણોથી યુક્ત હોય તે મહાનિશીથ આગમના આ વચન ઉપરથી જણાય છે, જે નીચે પ્રમાણે છે.
“હે ભગવંત! કેવા ગુણોથી યુક્ત ગુરુને ગચ્છ સોપવો? ગૌતમ! જે સારાં વતોવાળો, સુશીલ, દઢ વતવાળો, દૃઢ ચારિત્રવાળો, અનિંદિત અંગવાળો, પરિગ્રહ રહિત, રાગ રહિત, દ્વેષ રહિત, મોહ-મિથ્યાત્વ રૂપ મલના કલંકથી રહિત, ઉપશાંત, સંસારના સ્વરૂપનો સારો જાણકાર, મહાવૈરાગ્યના માર્ગમાં અતિશય લીન, સ્ત્રીકથા, ભક્તકથા, સ્તનકથા, રાજ કથા અને દેશકથાનો શત્રુ, અત્યંત અનુકંપાશીલ, પરલોકના અનર્થોનો ભીર, કુશીલનો શત્ર, શાસ્ત્રના ભાવાર્થનો જાણકાર, શાસ્ત્રનાં રહસ્યોને જાણનાર, રાત-દિવસ પ્રતિસમય અહિંસાદિ લક્ષણવાળો ક્ષમાદિ દશ પ્રકારના શ્રમણધર્મમાં રહેલ, રાત-દિવસ પ્રતિસમય બાર પ્રકારના તપધર્મમાં ઉદ્યમી, સતત પાંચ સમિતિમાં સારી રીતે ઉપયોગ રાખનાર, સતત ત્રણ ગુપ્તિઓથી સુગુપ્ત, સ્વશક્તિથી (શક્તિને ગોપવ્યા વિના) અઢાર હજાર શીલાંગોનો આરાધક, સ્વશક્તિથી સત્તર પ્રકારના સંયમના એકાંતે અવિરાધક, ઉત્સર્ગરુચિ, તત્ત્વરુચિ, શત્રુ-મિત્રમાં સમભાવવાળો, સાત ભયસ્થાનોથી અત્યંત મુક્ત, આઠ સદસ્થાનોથી મુક્ત, નવ બ્રહ્મચર્યગુપ્તિઓની વિરાધનાના ભીરુ, બહુશ્રુત, આર્યકુળમાં જન્મેલ, દીનતા, કૃપણતા અને આળસથી રહિત, સાધ્વીવર્ગનો સંસર્ગ ન કરનાર, સતત ધર્મોપદેશ આપનાર, સતત ઓસામાચારી પ્રરૂપક, સાધુ મર્યાદામાં સ્થિત, સામાચારીભંગભીર, આલોચનાને યોગ્ય જીવોને પ્રાયશ્ચિત્ત આપવામાં સમર્થ, વંદન, પ્રતિક્રમણ, સ્વાધ્યાય, વ્યાખ્યાન, આલોચના, ઉદ્દેશ અને સમુદેશ, એ સાત માંડલીની વિરાધનાનો જાણકાર, પ્રવ્રજ્યા, ઉપસ્થાપના અને ઉદ્દેશ-સમુદેશઅનુજ્ઞાની વિરાધનાનો જાણકાર, દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ-ભાવ-ભવાંતરના અંતરને જાણનાર, દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ-ભાવના આલંબનથી અત્યંત મુક્ત, બાલ-વૃદ્ધ-ગ્લાન
15. મહાનિશીથનો આ પાઠ ગુરુતત્ત્વ વિનિશ્ચય ઉ. ૧. ગા.ની ટીકામાં સાક્ષી તરીકે લખેલ છે.