Sutra Samvedana Part 01

SR No.: 005835
Original Sutra Author: N/A
Author: Prashamitashreeji
Publisher: Sanmarg Prakashan
Publication Year: 2008
Total Pages: 244
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 29

સૂત્ર સંવેદના
નમસ્કાર તે પંચપરમેષ્ઠી નમસ્કાર છે. વળી, નમસ્કાર મહામંત્રનાં પંચપરમેષ્ઠી મંત્ર વગેરે પણ નામો છે.
વળી, તેને નવકારમંત્ર પણ કહે છે. નવકાર' એટલે, જેનાં નવેય પદોમાં પૂર્વાનુપૂર્વી, પશ્ચાનુપૂર્વી અને અનાનુપૂર્વી“ દ્વારા ગણવારૂપ ક્રિયામાં ભેદ છે, અથવા જેમાં ગણવારૂપ નવ ક્રિયાઓ છે, તેને નવકાર કહે છે. માટે જ આ મંત્ર નવકાર મંત્ર તરીકે ઓળખાય છે.
નવકાર ચૌદ પૂર્વનો સાર છે. વળી, અનંત લબ્ધિઓ, નવ નિધાન, ચૌદ રત્નો અને જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર પણ નવકારમાં જ છે.
નવકાર ચૌદ પૂર્વનો સાર છે : સાર એટલે રહસ્ય, ચૌદ પૂર્વનું રહસ્ય અરિહંત અને સિદ્ધ અવસ્થાની પ્રાપ્તિ કરવી તે છે. તે અરિહંત અને સિદ્ધ અવસ્થાની પ્રાપ્તિનો ઉપાય આ નવકાર મંત્ર છે. વળી, સાર એટલે શ્રેષ્ઠ. આત્માની શ્રેષ્ઠ અવસ્થા અરિહંતાદિ સ્વરૂપ છે. ચૌદ પૂર્વ ભણીને જેમ આ શ્રેષ્ઠ અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરાય છે, તેમ નવકારના ધ્યાનથી પણ આ શ્રેષ્ઠ અવસ્થા પ્રાપ્ત કરાય છે. વળી, ચૌદ પૂર્વથી જે લક્ષ સિદ્ધ કરવાનું છે, તે જ લક્ષ નવકારથી પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. આથી નવકાર મહામંત્ર ચૌદ પૂર્વનો સાર કહેવાય છે. આથી જ જેમણે ચૌદ પૂર્વનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું છે, જેઓ પૂર્વાનુપૂર્વાથી અને પચ્ચાનુપૂર્વીથી અંતર્મુહૂર્ત જેટલા અલ્પકાળમાં ચૌદ પૂર્વના જ્ઞાનનું પુનરાવર્તન કરી શકે છે, તેઓ પણ અંત સમયે ચૌદ પૂર્વનું સ્મરણ ન કરતાં, ચૌદ પૂર્વના સારભૂત નવકારનું જ સ્મરણ કરે છે. આમ નવકાર ચૌદ પૂર્વનો સાર છે.
નવકારમાં અનંત લબ્ધિઓ રહેલી છે : વિશિષ્ટ ચારિત્રના પાલનથી પ્રાપ્ત થાય તેવી લબ્ધિઓ ગણધર ભગવંતો, આચાર્ય ભગવંતો અને મુનિઓમાં હોય છે અને તેઓનો સમાવેશ નવકારમાં થાય છે. તેથી તેનું સ્મરણ કરવાથી લબ્ધિના અર્થીને અનેક પ્રકારની લબ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. માટે જ નવકારમાં અનંત લબ્ધિઓ સમાયેલી છે.
નવકારમાં ચૌદ રત્નો, નવ નિધાન પણ રહેલાં છે. બાહ્ય દૃષ્ટિએ ચૌદ રત્નો અને
1. નવે પલે જ શિયા ય િ નવર: તથા ના દિયા સ્મિન્ નૈવાર: 2. પૂર્વાનુપૂર્વીથી = આગળથી પાછળ ગણવાની પદ્ધતિ. 3. પચ્ચાનુપૂર્વીથી = પાછળથી આગળ ગણવાની પદ્ધતિ. 4. અનાનુપૂર્વ = કમરહિત ગણવાની પદ્ધતિ.