________________
૩૭૧
વૈશેષિકદર્શન ગમનનું, વાયુના તિયંગમનનું, ચુંબકના લેહ પ્રતિ ગમનનું, અભિમંત્રિત મણિના ચાર પ્રતિ મનનું, સૃષ્ટિની શરૂઆતમાં પરમાણુઓના આદ્યકમનું અને વૃક્ષમળે નાખેલા પાણીનું વૃક્ષમાં ઊંચે ચઢવાનું કારણ અદષ્ટ છે.૪૮
પાદટીપ १ कर्म प्रत्यक्षमिति न मृष्यामहे, गच्छति द्रव्ये संयोगविभागातिरिक्तपदार्थान्तरानुप
लब्धेः । यस्त्वयं चलतीति प्रत्ययः स संयोगविभागानुमितक्रियालम्बन इति ।
कन्दली पृ० ४६० । २ तदसारम्, यदि कर्माप्रत्यक्ष विभागसंयोगाभ्यामनुमीयते तदा विभागसंयोगयोरुभय
वृत्तित्वादाश्रयान्तरेऽपि कर्मानुमीयेत । ... यदधिकरणं कायं तदधिकरणं कारणमित्युत्सर्गस्तस्यै कत्र व्यभिचारेऽन्यत्र क अश्वासः ? कन्दलो पृ० ४६०-४६१ । नित्येष्वपि पाकजा रूपादयो गुणाः कालावच्छेदोपाधितया वर्तमानानि च महाभूतसंक्षोभप्रभववेगजानि च कर्माणि सन्तन्यमानान्यवतिष्ठन्ते। अन्यथा कालावच्छेदानुपपत्तौ पुनः सर्गानुपपत्तेः । किरणावलो पृ० ६२। सेतु पृ० २८६ । बोधनी
(कुसुमाञ्जालिटोका) पृ० ९१-९२ । ४-५ एकदा कस्मिन् द्रव्ये एकमेव का वर्तते, एकं कर्म एकत्रैव द्रव्ये वर्तते इत्येक
द्रव्यवत्त्वम् । कन्दलो पृ० ६९७ । १ यद्यकस्मिन् द्रव्ये युगपद् विरुद्धोसयकर्मसमवायः स्यात् तदा तयोः परस्परप्रतिबन्धाद् दिग्विशेषसंयोगविभागानुत्पत्तौ संयोगविभागयोरनपेक्षं कारणं कर्मेति लक्षणहानिः
स्यात् । कन्दली ६९७ । ७ अथाविरुद्धर्मद्वयसमावेशः, तदैकस्मादेव तद्देशद्रव्यसंयोगविभागयोरुपपत्तेः द्वितीय
कल्पनावैयर्थ्यम् । कन्दली पृ०.६९७-६९८ ।। ८-१८ पदार्थधर्मसं० पृ० ६९७-६९८ (कन्दलीसहित) १८ पदार्थधर्मसं० ६९७ ।।
२०-२४ पदार्थधर्मसं• पृ० ६९९-७०० । • २५ कर्मणां • जातिपञ्चकत्वमयुक्तम् , गमनाविशेषात् । पदार्थधर्मसं० पृ० ७०१। २६ निष्क्रमणादीनां जातिभेदात्......जातिसङ्करः प्रसज्यते । कथम् ? द्वयोर्द्रष्ट्रारेकस्मा... दपवरकाद् अपवरकान्तरं गच्छतो युगपन्निष्क्रमणप्रवेशप्रत्ययौ दृष्टौ, तथा द्वारप्रदेशे
प्रविशति निष्कामतीति च ।...इति जातिसङ्करप्रसङ्गः । न चैवमुक्षेपणादिषु प्रत्यय
संकरो दृष्टः । पदार्थधर्मसं० पृ० ७०५-७०७ । २७ पृथिव्युदकयोर्गुरुत्वविधारकसंयोगप्रयत्नवेगाभावे सति गुरुत्वाद् अधोगमनं तत्पतनम् । .. यथा मुसलशरीरादिषूक्तम् । पदार्थधर्मस० पृ० ७२७-७२८ । .