________________
પદર્શન
- मुक्तरात्मभिरुपेक्षितानि गृहीत्वा सकलकर्मफलमनुभवति प्राप्तेश्वर्य इतीत्यमुपभोगेन
कर्मणां क्षयः । न्यायमं०, भा॰ २, पृ० ८८ । । 'प्रति'ग्रहणेन च इन्द्रियार्थसन्निकर्षसूचनाद्...' सां० त० कौ० ५ । 'प्रतिरा
भिमुख्येन वर्तते...। न्यायमं०, भा० १, पृ० १०३ । ७ सर्गादौ कथमिति चेत् ? सर्गादेरनभ्युपगमात् अदेश्यमेतत् । अनादिः संसार ___ इति पूर्वाभ्यस्तसूत्रे प्रतिपादितमेतत् । न्यायवा० ३.२.६७ । ८ पुस। न्यायभाष्य ४.२. ३८, ४२, ४६ । ८ तदा सर्वावरणमलापेतस्य ज्ञानस्यानन्याज्ज्ञेयमल्पम् । योगसूत्र ३.३१ । तारक
सर्वविषयं सर्वथाविषयमक्रमं चेति विवेकजं ज्ञानम् । योगसूत्र ३.५४ । १० यस्मात् तु व्यवस्थितविषयाणीन्द्रियाणि तस्मात्तेभ्योऽन्य चेतनः सर्वज्ञः सर्व
विषयग्राही विषयव्यवस्थितिमतीतोऽनुमीयते । न्यायभा० ३.१.३। ११. ततः पुनः प्राणिनां भोगभूतये महेश्वरसिसृक्षानन्तरं सर्वात्मगतवृत्तिलब्धादृष्टा
पेक्षेभ्यस्तत्संयोगेभ्यः पवनपरमाणुषु कर्मोत्पत्तौ तेषां परस्परसंयोगेभ्यो द्वयणुकादिप्रक्रमेण महान् वायुः समुत्पन्नो नभसि दोधूयमानस्तिष्ठति। ...। एवं समुत्पन्नेषु चतुर्षु महाभूतेषु महेश्वरस्याभिध्यानमात्रात् तैजसेभ्योऽणुभ्यः पार्थिवपरमाणु. सहितेभ्यो महदण्डमारभ्यते । तस्मिंश्चतुर्वदनकमलं सर्वलोकपितामहं ब्रह्माणं सकलभुवनसहितमुत्पाद्य प्रजासर्गे विनियुङ्क्ते । स च महेश्वरेण विनियुक्तो ब्रह्मा अतिशयज्ञानवैराग्यैश्वर्यसम्पन्नः प्राणिनां कर्मविपाकं विदित्वा कर्मानुरूपज्ञानभोगायुषः सुतान् प्रजापतीन् ... सृष्ट्वा आशयानुरूपैर्धर्मज्ञानवैराग्यैश्वर्यैः संयोजयतीति ।
पदार्थधर्मसं० पृ० १२७-१३१ ।। १२ ...ब्रह्मणोऽपवर्गकाले संसारखिन्नानां सर्वप्राणिनां निशि विश्रामार्थ सकलभुवनपतेर्महे.
श्वरस्य सञ्जिहीर्षासमकालं...आपरमाण्वन्तो विनाशः ।...ततः प्रविभक्ताः परमाणवोऽवतिष्ठन्ते धर्माधर्मसंस्कारानुविद्धा आत्मानस्तावन्तमेव कालम् । पदार्थधर्मसं०
पृ० १२२-१२६ । १३ ईश्वरश्चेज्जगतो निमित्तं जगत: साक्षादुपादानकारणं किम् ? उक्तं पृथिव्यादि
परमसूक्ष्मं परमाणुसंज्ञितं द्रव्यमिति । न्यायवा. ४.१.२१ । १४ न ब्रूमः कर्माद्यनपेक्ष ईश्वरः कारणमिति । न्यायवा० ४.१.२१ । १५ कोऽनुग्रहार्थः ? यद् यथाभूतं यस्य च यदा विपाककालः तत् तथा तदा
विनियुक्त इति । न्यायवा० ४.१.२१ । १६ भथ नित्यनैश्वयं धर्मवैयर्थम् , न तद् धर्माद् भवतीति । नित्यमिति बमः ।...
न चेवरे धर्मोऽस्तीत्यचोद्यमेतत् । न्यायवा० ४.१.२१ ।