________________
પૂજ્ય શ્રી સૌભાગ્યભાઈ
જોઈએ. દુઃખ પડે તો જાણવું કે દુઃખ જેના ઉપર આવ્યું છે · તે માત્ર મારું ઘર છે, હું નથી. સુખ પડે તો જાણવું કે મારા ઘર ઉપર આવ્યું છે, મારા ઉપર નહીં. એ રીતે સુખ-દુઃખમાં હંમેશ અનુદ્વિગ્ન રહેવું. સમતાના આ ભાવનું કારણ છે સાચી સમજણ માન્યતા કે હું દેહ નથી. સમત્વનો ભાવ ત્યારે જ ઘટી શકશે કે જ્યારે આત્મબોધનું સ્મરણ હશે. સાચી સમજણથી રાગ-દ્વેષ ઘટે છે, સમત્વનો વિકાસ થાય છે. આત્મબોધ રહેવો, આત્માનું સ્મરણ રહેવું એ જ્ઞાન છે અને સમદર્શિતા - સાક્ષિત્વમાં રહેવું એ ચારિત્ર છે. બોધ અનુસાર જીવનચર્યાથી, જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રની એકતાથી મોક્ષમાર્ગ ઉપર્ ડગ ભરાય છે, આત્મસિદ્ધિ થાય છે.
-
સ્મરણથી અનુભવાત્મક બોધ
એવો સાધક કૈં જે સવારથી સાંજ સુધી અને સાંજથી સવાર સુધી આ જાણ્યા કરે છે, જેને આ બોધ છૂટતો નથી, જેને
આ સ્મૃતિ વિલીન થતી નથી કે જે કંઈ બની રહ્યું છે તે મારી અંતઃચેતના ઉપર ઘટિત થતું નથી તેને ક્રમે ક્રમે, એમાં ગતિ કરતાં કરતાં, એક દિવસ એવો અનુભવાત્મક બોધ થાય છે કે તે પોતે અલગ છે અને શરીર અલગ છે. તેને આત્મબોધની જાગૃતિ નિરંતર રહે છે. કોઈ ઉપાધિપ્રસંગ કે કાર્યાદિ માટે તેને એમ થતું નથી કે આ પતી જાય પછી આત્મસ્મરણ કરીશ. પ્રસંગ વખતે જ બોધની સ્મૃતિ તે જાગૃત રાખે છે અને તદનુસાર યથાયોગ્યપણે વર્તે પણ છે. વ્યવહારને જેમ છે તેમ જાણવા છતાં તે પરમાર્થદૃષ્ટિને
૭૫
