________________
अवर्णोवर्णात् स्वरादेरादेर्लुक् प्रकृत्या च ७।३॥३७॥
વર્ણ અને ૩ વર્ષ છે અનમાં જેના એવા નામથી પરમાં રહેલા, અનકમ્પાર્થમાં વિહિત સ્વરાદિ પ્રત્યયના આદિ વર્ણ સ્વિર નો લોપ થાય છે અને ત્યારે પ્રકૃતિ [વર્ણાન્ત અને વર્ણાન્ત નામ] એવી જ રહે છે. અર્થાતું ત્યારે તેમાં કોઈ જ ફેરફાર થતો નથી. અનુમિત માતૃવત્ત અને અનુષતો વાયુત્તર આ અર્થમાં માતૃત્ત અને વાયુત્ત નામને બાત. ૭-૧-૨૦” થી હા, ૪િ અને 8 પ્રત્યય. “દિલવીયા૭-૪' થી જ્ઞ શબ્દનો લોપ. આ સૂત્રથી ૩, ૪ અને ૮ પ્રત્યયના નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી માદૂથ, માતૃવ, મા તેમ જ વાયુ, વાયુ, પણ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ– અનુકમાયોગ્ય માતૃદત્ત. અનુકમ્બાયોગ્ય વાયુદા. વરાતિ બ્ધિ ? આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ કેર વર્ણ છે અત્તમાં જેના એવા નામથી પરમાં રહેલા અનુકમાર્થમાં વિહિત સ્વરાદિ જ પ્રત્યયના આદિ વર્ણનો લોપ વગેરે કાર્ય થાય છે. તેથી અનુમતી કલાક આ અર્થમાં મનુષ૦ ૭-૨-૩૪ ની સહાયથી “પ્રા. ૭--૨૮ થી ૫ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પકવતુ આવો પ્રયોગ થાય છે. ત્યાં પ્રત્યાયના નો આ સૂત્રથી લોપ થતો નથી. અર્થઅનુકંપાયોગ્ય ભદ્રબાહુ બૃિહદ્રવૃત્તિમાં મદ્રબા] માતૃમ અને વાયુ આ અવસ્થામાં તો ૧-૨-૨૬” થી સને આદેશની અને ૩ ને “સ્વય૦ ૭-૪-૭૦” થી આ આદેશની પ્રાપ્તિ હતી. પરંતુ ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્વરાદિ પ્રત્યયના આદિ વર્ણનો લોપ થયા પછી પ્રકૃતિમાં કોઈ ફેરફાર થતો નથી. તેથી તે તે કાર્યનો આ સૂત્રથી નિષેધ થાય છે. પરિણા
लुक्युत्तरपदस्य कपन ७३॥३८॥ તે સુવા -ર૦૦૮ થી જેના ઉત્તરપદનો લોપ થયો છે
१८९
