________________
અગ્નિસ્વરૂપ ન હતાં એ બધાં લાકડાંને અગ્નિ કરે છે. અગ્નિ બધાં લાકડાં અગ્નિ થાય છે. અગ્નિ બધાં લાકડાં અગ્નિ થાય. સાત્ પ્રત્યયના સ્ ને પ્ ન થાય એ માટે સાદિ સાત્ [સ્નાત્] પ્રત્યયનું વિધાન કર્યું છે. અહીં પ્રાગતત્તત્ત્વ [અગ્નિભવન]નો સંબન્ધ સર્વ કાષ્ઠની સાથે છે તેથી વ્યાપ્તિ અર્થ ગમ્યમાન 9.1193011
जातेः सम्पदा च ७।२।१३१ ॥
પ્રાગતત્તત્ત્વનો [જીઓ સૂ. નં. ૭-૨-૧૨૬]; તજ્જાતીય સર્વ વસ્તુની સાથેનો સંબન્ધ સ્વરૂપ-વ્યાપ્તિ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો ધાતુના યોગમાં તેના કર્મવાચક નામને અને ભૂ તથા અસ્ તેમ જ સમ્ + પટ્ટુ ધાતુના યોગમાં તેના વાચક નામને સાદિ સાત પ્રત્યય થાય છે. આશય એ છે કે પૂર્વ [૭-૨-૧૩૦] સૂત્રથી અને આ સૂત્રથી પણ વ્યાપ્તિસ્વરૂપ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો સત્ પ્રત્યયનું વિધાન છે. પૂર્વસૂત્રમાં એક જ વસ્તુના સર્વ અવયવોની સાથેનો સંબન્ધ - એ વ્યાપ્તિ છે. અને આ સૂત્રમાં પ્રાતત્ત્વ નો તજ્જાતીય સકલ વસ્તુની સાથેનો સંબન્ધ એ 'વ્યાપ્તિ છે—એ વિશેષ છે. અત્યાં સેનામાં સર્વ શસ્ત્રમ્ અનિમ્ અને રોતિ કૈવન્ આ અર્થમાં અત્તિ નામને આ સૂત્રથી સાતુ [ાત્] પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી અસ્યાં સેનામાં સર્વ શસ્ત્રમનિસાત વોતિ વૈવધુ આવો પ્રયોગ થાય છે. આવી જ રીતે મૂ, અર્ અને સમુદ્ ધાતુના યોગમાં તેના કર્તવાચક અગ્નિ નામને આ સૂત્રથી સાત્ [સાત્] પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી અગ્નિતાત્ મતિ; અગ્નિસાત્ સ્વાત્ અને અનિતાત્ સતે આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- આ સેનામાં બધાં શસ્ત્રોને દૈવ અગ્નિ કરે છે. બધાં શસ્ત્રો અગ્નિ થાય છે. બધાં શસ્ત્રો અગ્નિ થાય. બધાં શસ્ત્રો અગ્નિ થાય 9.1193911
१५२
