________________
दक्षिणोत्तराच्चाऽतस् ७।२।११७॥
પ્રથમાન, પચ્ચપ્પત્ત અને સપ્તમ્યઃ દિગુ દેશ અને કાલ અર્થવાળા તલન, ઉત્તર, ૨ અને અવર નામને સ્વાર્થમાં સતત પ્રત્યય થાય છે. સંક્ષિણા ઉત્તર + અવસા કિ મળીયા રક્ષણસ્થા उत्तरस्याः परस्या अवरस्या दिश आगतः मने दक्षिणस्याम् उत्तरस्याम् પરસ્થાન ગવાયાનું શિ વાત... ઈત્યાદિ અર્થમાં તાદૃશ પ્રથમાન, પચ્ચમ્યન્ત અને સપ્તમ્યત્ત રક્ષણા, ઉત્તરા, પરા અને નવા તિમ જ રક્ષક વગેરે નામને આ સૂત્રથી બત( પ્રત્યય. અવળે છે૪-૬૮' થી અન્ય મા નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી રક્ષિત, ઉત્તર, પતિ, ગવરતો રચનાતો વાતો વા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ- દક્ષિણ, ઉત્તર, પર [પશ્ચિમ અને અવર [પાછળની દિશા રમણીય છે. ઈત્યાદિ. દક્ષિણ, ઉત્તર, પર: અને અવર દિશાથી આવેલો..ઈત્યાદિ. દક્ષિણ, ઉત્તર, પર અને અવર દિશામાં વાસ.ઈત્યાદિ. આ રીતે દેશ કાલાર્થક દક્ષિણાદિ નામોનાં ઉદાહરણો અને તેના અર્થ નિં. ૭-ર-૧૧૬ જાઓ] સમજી લેવાં. અહીં અને હવે પછીના સૂત્રોમાં યાદ રાખવું કે સિન નામ કાલાઈક ન હોવાથી દિગ-દેશાર્થક જ તેનું ગ્રહણ છે. 199ણા
अधराऽपराच्चाऽऽत् ७।२।११८॥
પ્રથમાન્ત, પશ્ચયન્ત અને સપ્તમત્ત દિશા દેશ અને કાલ અર્થવાળા ઘર પર રાળ અને ઉત્તર નામને સ્વાર્થમાં સાત પ્રત્યય થાય છે. ગઘા, અપરા, સંક્ષિણા, ઉત્તર વિ રમીયા; ઘાયા પરચા, રક્ષાચા, ઉત્તરસ્યા, વિના માત અને અથરા, , લાયા, ઉત્તરચાં વિશે વાત ઈત્યાદિ અર્થમાં બધા, અપ, સંક્ષિણા અને ઉત્તરા વગેરે ગિયર
૧૪૪
