________________
૩ આદેશ થતો નથી. સ્વર્ ધાતુને ‘ળ-તૃૌ ૧-૧-૪૮' થી વિહિત નજ પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન સ્વાપ નામને તમ્ રૂઘ્ધતિ આ અર્થમાં ‘સમાવ્ય૦ રૂ-૪-૨રૂ' થી ચનું (5) પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી સ્વાપળીય ધાતુ બને છે. તેને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ પ્રત્યય. સન્ પ્રત્યયની પૂર્વે રૂ. ‘અત: ૪-૨-૮૨' થી સ્વાપછીય ધાતુના અન્ય 7 નો લોપ. સન્ ના વ્ ને ર્ આદેશ. સ્વાર્ ને દ્વિત્વ. અભ્યાસમાં અનાદિ વ્યઞ્જનનો લોપ. ‘સ્વ: ૪-૧-૨૦' થી અભ્યાસમાં ઞ ને હ્રસ્વ ઞ આદેશ. એઝ ને ‘સન્યસ્ય ૪-૧-૧’ થી ૩ આદેશ. ‘નામ્યન્ત૦ ૨-૩-૧૯' થી સ્વપ્ ના સ્
ष्
ને
ष् આદેશ. વગેરે કાર્ય થવાથી સિદ્ધાપીયિષતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- ઉંઘનારને ઈચ્છનારની ઈચ્છા કરે છે. સ્વપોળાવિતિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્વપ્ ધાતુથી વિહિત જ (સ્વપૂ ધાતુથી પરમાં જ રહેલો નહીં) ત્તિ પ્રત્યય બાદ થયેલા સ્વપ્ ધાતુના દ્વિત્વના પૂર્વભાગના સ્વરને · ૩ આદેશ થાય છે. તેથી સ્વારૂં વિòીષતિ આ અર્થમાં સિાવયિતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. સ્વાવ (સ્વર્ ધાતુને ગૂ પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન) નામને ત્િ વર્તુ ં૦ રૂ-૪-૪૨' થી નિર્ (૩) પ્રત્યય. ‘અન્યસ્વરારેઃ ૭-૪-૪રૂ' થી સ્વાવ નામના અન્ય સ્વરનો લોપ. સ્વપિધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન સસ્વાચિત્ર ધાતુના અભ્યાસના ૧ ને ‘સન્યસ્ય ૪-૧॰' થી ૬ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી નિષ્કાયિતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં સ્વપ્ ધાતુથી પરમાં ર્િ પ્રત્યય હોવા છતાં તે સ્વપ્ ધાતુથી વિહિત નથી. સ્વાપ નામથી વિહિત છે. તેથી આ સૂત્રથી અભ્યાસમાં ઞ ને ૩ આદેશ થતો નથી. અર્થ- ઉંઘવાને ઈચ્છે છે.
स्वपो णौ सति द्वित्व इति किम् ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્વપ્ ધાતુથી વિહિત ત્તિ પ્રત્યય બાદ જ થયેલા સ્વપ્ ધાતુના દ્વિત્વના (પ્રથમ દ્વિત્વ અને પછી િપ્રત્યય થયો હોય એવા સ્વપ્ ધાતુના દ્વિત્વના નહીં) પૂર્વભાગ સમ્બન્ધી સ્વરને ૩ આદેશ થાય છે. તેથી સ્વપ્ ધાતુને વ્યગ્નનાવે૦ રૂ-૪-૧’ થી યક્ પ્રત્યય. “સ્વપર્યક્ કે ચ
૨૧૮
