________________
દ્વિત્વ થાય છે. સ્વર્ ધાતુને “વ્યગ્નનારે રૂ-૪-૬' થી વિહિત યક્ પ્રત્યયનો ‘વદુર્ણ છુપ્ રૂ-૪-૧૪’ થી લોપ. ‘સ્વપેર્ય૦ ૪-૧-૮૦’ થી સ્વપ્ ના વ ને ૩ આદેશ. ‘સન્યઙશ્વ ૪-૧-રૂ′ થી સુપુ ને દ્વિત્વ. ‘વ્યગ્નનસ્યા ૪-૧-૪૪' થી અભ્યાસમાં અનાદિવ્યજનનો લોપ. ‘આ-મુળા૦ ૪-૧૪૮' થી અભ્યાસમાં સુ ના ૩ ને ગુણ ો આદેશ. ‘નામ્યન્તસ્થા૦ ૨-રૂ9' થી સુવ્ ના સ્ ને ર્ આદેશ .સોવુપુ (યgબન્ત) ધાતુને તુમńવિ રૂ-૪-૨૧' થી સન્ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ‘સ્તાઘશિતો૦ ૪-૪-૨૨' થી ર્. ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ ના સ્ ને ર્ આદેશ. સૌથુષિ ધાતુના આદ્ય એકસ્વરવાળા ભાગ સૌપ્ ને દ્વિત્વ. અભ્યાસમાં અનાદિવ્યઞ્જનનો લોપ. ‘હ્રસ્વ: ૪-૧-રૂ॰' થી અભ્યાસમાં સ્રો ને ૩ આદેશ. સુતોષવિષ ધાતુને વર્તમાનાનો તે પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી મુતોષુપિષતે આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- વારંવાર અથવા અતિશય ઉંઘવાની ઈચ્છા કરે છે. Òષામિતિ વિમ્ ? - ઉપર જણાવ્યા મુજબ આ સૂત્રથી કોઈના જ મતે (બધાના મતે નહીં) દ્વિત્વ થયાં પછી યથાસંભવ ફરીથી દ્વિત્વ થાય છે. તેથી બીજાના મતે સોપિષ ધાતુના સૌર્ ભાગને ઉપર જણાવ્યા મુજબ દ્વિત્વ ન થાય ત્યારે સોયુપિષતે આવો પ્રયોગ થાય છે.।।૧૦।
વિ-સન્ વેર્ધ્વઃ ૪|૧|૧૧||
દ્વિત્વયોગ્ય ર્દૂ (૪૦૨) ધાતુના યિ અથવા સન્ (સ) ને દ્વિત્વ થાય છે. ર્ધ્વ ધાતુને તુમń૦િ ૩-૪-૨૧' થી સન્ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ‘સ્તાશિતો૦ ૪-૪-૨૨' થી ૬. ‘નામ્યન્તસ્થા૦ ૨-રૂ-૧' થી સ્ ને ष् આદેશ. ર્વાિષ ધાતુના ચિ ને આ સૂત્રથી દ્વિત્વ થવાથી અથવા ૫ ને આ સૂત્રથી દ્વિત્વ થવાથી નિષ્પન્ન િિયષ અથવા િિષષ ધાતુને વર્તમાનાનો તિવ્ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી યિષતિ અથવા ર્વાિષિષતિ (અહીં પ ના ગ્ ને ‘સન્યસ્ય ૪-૧-૧' થી ૬ આદેશ થયો છે.) આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- ઈર્ષ્યાની ઈચ્છા કરે છે. ૧૧॥
इ
૧૭૯
