________________
‘વ્યગ્નનાના૦ ૪-રૂ-૪' થી ઉપાત્ત્વ ઋ ને વૃદ્ધિ જ્ઞ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી અસ્પાક્ષ્ર્ આવો પ્રયોગ થાય છે. આ સૂત્રથી વિકલ્પ પક્ષમાં સિવું ન થાય ત્યારે સ્પૃશ્ + વિ આ અવસ્થામાં વિ ની પૂર્વે ‘હૈંશિટો નાન્યુ૦ રૂ-૪-૬' થી સદ્ (7) પ્રત્યયાદિ કાર્ય (અન્ + સ+1; ગÚ+5+7; અસ્પૃ+5+ત્ અને અસ્પૃ + q+7) થવાથી અસ્પૃક્ષત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - સ્પર્શ કર્યો. આવીજ રીતે મૃર્શી ધાતુને અઘતની નો વિ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી વિ.ની પૂર્વે સિદ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી અપ્રાક્ષીત ઞમાŕત્ અને अमृक्षत् આવો પ્રયોગ થાય છે. વૃધ્ ધાતુને અદ્યતની નો વિ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તેની પૂર્વે સિ ્ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી સાક્ષીત સાÉત્ અને પ્રવૃક્ષત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. તૃપ્ ધાતુને અદ્યતનીનો વિ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે આ સૂત્રથી તિ ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય યથાસંભવ થવાથી બત્રાપ્તીત્ અને ગતાîત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી સિદ્ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે અતૃપ્ત્ આ અવસ્થામાં ‘તૃત્િ-દ્યુત વિ૦ રૂ-૪-૬૪' થી વિ ની પૂર્વે ગર્ (બ) પ્રત્યય થવાથી અતૃવત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. આવીજ રીતે તૃપ્ ધાતુને અદ્યતનીનો વિ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તેની પૂર્વે સિપ્ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી પ્રદ્રાખીત ગવાર્પાત્ અને પત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- વિચાર કર્યો. ખેડ્યું. તૃપ્ત થયો. ગર્વ fut. 114811
ह-शिटो नाम्युपान्त्याददृशोऽनिटः सकू ३|४|५५ ||
અઘતની નો પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા અનિટ્ - ૢ અને શિટ્ વર્ણ છે અન્તમાં જેના અને નામીસ્વર છે ઉપાત્ત્વ જેમાં એવા ધાતુની પરમાં સર્જા (સ) પ્રત્યય થાય છે. પરન્તુ દૃશ્ ધાતુની પરમાં સ પ્રત્યય થતો નથી. નિર્ ર્ છે અન્તમાં જેના અને નામીસ્વર છે ઉપાત્ત્વ જેમાં એવા પુછ્ ધાતુને ઘતની નો વિ(૬) પ્રત્યય. ‘બદ્
૧૨૬
