________________
રૂ-9-૭૭ થી તસ્કુરુષ સમાસ સિદ્ધ જ છે, પરંતુ નિત્યસમાસ માટે આ સૂત્રથી સમાસનું વિધાન કર્યું છે. તેમજ નવાનાં સેવવ: અહીં તો “U - પૃથ્વી પ-૧૪૮ થી ૦માં જ વિહિત નવ પ્રત્યયાત્ત નામ હોવાથી “ર્મના ડ્રવાર ૩૧-૮૩ થી પ્રાપ્ત નિષેધના નિષેધ સ્વરૂપ પ્રતિપ્રસવ માટે આ સૂત્ર આવશ્યક છે.... ઇત્યાદિ અન્યત્ર અનુસંધેય છે. કીડા અને આજીવિકા અર્થ સમાસ વિના વાક્યથી પ્રતીત ન થવાથી અહીં નિત્ય સમાસ છે - એ સ્પષ્ટ છે. ૮9I.
' જ કર્તરિ રૂારા
ર્તરિ ર-૨૮૬ થી રૂંવાવે નામને જે ષષ્ઠી વિભતિનું વિધાન છે, તે પશ્યન્ત નામને બવ પ્રત્યયાન્ત નામની સાથે તપુરુષ સમાસ થતો નથી. તવ શવા અહીં શી ધાતુને “યાર્દ, પ-૩-૧૨૦ થી ૪ પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન એક પ્રત્યયાન્ત શારિયા નામની સાથે પદ્યન્ત પુખદ્ નામને કૃતિ ૩-૧-૭૭’ થી પ્રાપ્ત તપુરુષ સમાસનો આ સૂત્રથી નિષેધ થાય છે. અર્થ- તારો સુવાનો ક્રમ. ૦ર્તરીતિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ છ માં જ વિહિત પશ્યન્ત નામને ગવ પ્રત્યયાન્ત નામની સાથે તપુરુષ સમાસ થતો નથી. તેથી રૂક્ષણ પરિક્ષા આ વિગ્રહમાં “બ કૃત: ૨-૨-૮૩’ થી કર્મવાચક નામને વિહિત જે ષષ્ઠી છે, તે ષષ્ફયન્ત નામને નવ પ્રત્યયાન્ત મક્ષિા નામની સાથે આ સૂત્રથી તપુરુષ સમાસનો નિષેધ થતો નથી. જેથી “તિ ૩-૧-૭૭’ થી રૂક્ષ નામને બક્ષિશ નામની સાથે તપુરુષ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી કુસુમક્ષિા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - શેલડી ખાવી. અહીં ક્ષ ધાતુને “માવે પ-૩-૧૨૨' થી ભાવમાં સ્ત્રીલિગમાં બળ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થાય છે. આવી જ રીતે તવ શાયિા અહીં પણ ભાવમાં વક પ્રત્યય થઈ શકે છે. માત્ર ત્યારે ઉદાહરણાર્થ તારું સુવું - આ પ્રમાણે સમજવો. ૮ર.
