________________
તલથડથૈન સાહિરા
- ઘતુર્થત નામને વતુર્થ નો અર્થ - (માટે) છે અર્થ એનો એવા કઈ નામની સાથે તપુરુષ સમાસ થાય છે. પિત્ર (પ.) અને માતરીય (વા) આ અર્થમાં પિતૃ નામને અને લાતુર નામને ચતુર્થ્યર્થ કર્થ નામની સાથે આ સૂત્રથી તપુરુષ સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી પિચર્થ પથ: અને ગાતુરા થવા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - પિતા માટે દુધ. માંદા માટે જવની રાબ વગેરે. ગર્થ શબ્દનો અર્થ (માટે); ચતુર્થી વિભકતિ દ્વારા અભિહિત થતો હોવાથી અર્થ શબ્દનો પ્રયોગ વિગ્રહ વાક્યમાં શક્ય નથી. તેથી આ સૂત્રથી વિહિત તપુરુષ સમાસ નિત્ય સમાસ છે - એ યાદ રાખવું. સમાસનું લિગ, વાચ્યભૂત અન્યપદાર્થનું જે લિગ છે તે મુજબ જ લિજ્ઞાનુશાસનમાં જણાવ્યું છે. તથતિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વતુર્ણઃ નામને વતુર્થઈ જ ગઈ નામની સાથે તપુરુષ સમાસ થાય છે. તેથી પિત્રેડ: અહીં ધનાર્થક અર્થ નામની સાથે (અથ એ નામ ચતુર્થ્યર્થક ન હોવાથી) ચતુર્થ્યઃ પિતૃ નામને આ સૂત્રથી તપુરુષ સમાસ થતો નથી. અર્થ - પિતા માટે ધન. //છરા
પગ્યની મયાઃ ૩/૧/oફll
પષ્યયન્ત નામને જયતિ ગણપાઠમાંના ભય વગેરે નામની સાથે ઘાર્થે ગમ્યમાન હોય તો તપુરુષ સમાસ થાય છે. વૃદ્ ભયમ્ અને વૃક્ષાત્ પર: આ વિગ્રહમાં આ સૂત્રથી પડ્યુચત્ત વૃજ નામને ભય અને વીરુ નામની સાથે તપુરુષ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી વૃષયમ્ અને વૃક્રમી: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - વાઘથી ભય. વાઘથી ડરનારો. I૭રૂા
