________________
પુજાનાત્રિશત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં હૂઁ ને ર્ આદેશ ન થાય ત્યારે જાનવિંશતિઃ અને વિનત્રિશત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ ઓગણીસ. ઓગણત્રીસ. નવિંશતિ આ પ્રમાણે નિર્દેશ હોવાથી અહીં ન ને ‘નગત્ રૂ-૨-૧૨૫' થી જ્ઞ આદેશ થતો નથી - એ યાદ રાખવું. ॥૬॥
चतुर्थी प्रकृत्या ३/१/७०ll
પ્રકૃતિ અર્થાત્ પરિણામિજાર વાચક નામની સાથે વતુર્થાંન્ત (વિકારવાચક) નામને તત્પુરુષ સમાસ થાય છે. યૂપાય વાહ આ વિગ્રહમાં પ્રકૃતિ વાચક વારુ નામની સાથે વિકારી (કાર્ય) વાચક ચતુર્થાંન્ત ચૂપ નામને આ સૂત્રથી . તત્પુરુષ સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી ચૂવવાર આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - યજ્ઞના સ્તમ્ભ માટેનું લાકડું. પ્રદ્યુતિ ત્રિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વતુર્થાંન્ત નામને પ્રકૃતિવાચક જ નામની સાથે તત્પુરુષ સમાસ થાય છે. તેથી રન્થનાય સ્થાની અહીં સ્થાન નામ પ્રકૃતિવાચક ન હોવાથી ચતુર્થ્યન્ત રન્ધન નામને સ્થાની નામની સાથે આ સૂત્રથી તત્પુરુષ સમાસ થતો નથી. અર્થ - રાંધવા માટેની થાળી. ।।૭ના
हितादिभिः ३/१/७१/
પતુર્થ્યન્ત નામને હિતાવિ ગણપાઠમાંના હિત વગેરે નામની સાથે તત્પુરુષ સમાસ થાય છે. નોયો હિતનું અને ગોમ્યઃ પુલનું આ વિગ્રહમાં ગો નામને હિત અને પુલ નામની સાથે તત્પુરુષ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી મોહિતમ્ અને ગોસુલમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - ગાયો માટે હિતકર. ગાયો માટે સુખકર. ॥૭॥
५४
