________________
સમેંડથેન્દ્ર નવા રૂ૩૧૦૭૪॥
સમાન (સરખા) અંશવાચક સÉનામને; તેનાથી અભિન્ન અંશિવાચક નામની સાથે વિકલ્પથી તત્પુરુષ સમાસ થાય છે. નિપજ્યા ગમ્ આ વિગ્રહમાં ગર્વ નામને વિષ્વતી નામની સાથે આ સૂત્રથી તત્પુરુષ સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી સપપ્પી આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી શિતત્પુરુષ સમાસ ન થાય ત્યારે ષડ્થયના૦ રૂ9-૭૬' થી. પિપ્પત્તીનામને અર્ધ નામની સાથે તત્પુરુષ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી પિત્ત્પર્ધમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - પિપ્પલી - પિપરનો સરખો અર્ધભાગ. સર્મેશ કૃતિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સમાન જ અંશવાચક અર્ધ નામને; તેનાથી અભિન્ન અંશિવાચક નામની સાથે વિકલ્પથી તત્પુરુષ સમાસ થાય છે. તેથી ગ્રામસ્યાદ્ધ: આ વિગ્રહમાં અસમાન (સરખો નહી) અંશવાચક અર્ધ નામને તેનાથી અભિન્ન અંશિવાચક ગ્રામ નામની સાથે આ સૂત્રથી તત્પુરુષ સમાસ થતો નથી. જેથી ‘4ય૦ રૂ-9-૭૬' થી પ્રામ નામને ગર્ભ નામની સાથે તત્પુરુષ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી પ્રામાÉ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ગામનો (લગભગ) અર્ધ ભાગ. સમાન અંશવાચક ગર્લ્સ નામ નપુંસક લિગમાં વપરાય છે. અને ન્યૂનાધિક - અસમાન અંશવાચક અર્ધ નામ પુલ્લિગમાં વપરાય છે. - એ યાદ રાખવું. ॥૪॥
નરત્યાલિમિ: રૂ|૧|કા
અંશ (અસમાન) વાચક ગર્લ્સ નામને ખરત્યાવિ ગણપાઠમાંના અભિન્ન અંશિવાચક નરતી વગેરે નામની સાથે વિકલ્પથી તત્પુરુષ સમાસ થાય છે. ખરત્યા અર્ધ: અને ઉસ્યાŕ: આ વિગ્રહમાં અર્ધ નામને ખરતી અને ઉત્ત નામની સાથે આ સૂત્રથી અંશિતત્પુરુષ સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી અર્ધનરતી અને સર્વોત્તમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી અંશિતત્પુરુષ
૪૪
