________________
વિકલ્પથી પુંવદ્ભાવ થાય છે. મૃયાઃ ક્ષીરમ્ અને જાવાઃ શાવઃ આ વિગ્રહમાં ‘ષષ્ટ્યયના રૂ-૧-૭૬' ની યથાપ્રાપ્ત તત્પુરુષ સમાસ. ‘પુંજાએં રૂ-૨-૮’ થી સ્યાદિનો લોપ. આ સૂત્રથી વૃત્ત અને જાળી નામને કુંવાવ થવાથી ↑ પ્રત્યયાદિની નિવૃત્તિ થવાથી અનુક્રમે મૂળક્ષીરર્ અને જાવાવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પ પક્ષમાં આ સૂત્રથી પૂંવદ્ભાવ ન થાય ત્યારે મૃગાક્ષીરમ્ અને હાજીશાવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - મૃગલીનું દુધ, કાગડીનું બચ્ચું. ૬૨
ऋदुदित् तर गोत्र
-
तम
મત
-
-
रूप कल्प बुव - चेलड् તે વા-હસ્યશ્ચ રૂશરીદ્દી
-
-
ત્ર અને ૩ જેમાં ઈતુ છે - એવા શ્રૃત્િ અને પવિત્ પ્રત્યયાન્ત વિશેષ્યાધીન - સ્ત્રીલિગ નામને; તેનાથી પરમાં; તર તમ રૂપ અને ઋત્ત્વ પ્રત્યય હોય અથવા સમાનાર્થક સ્ત્રીલિઙ્ગ ધ્રુવ ચૈત્ત ગોત્ર મત અને હત ઉત્તરપદ હોય તો વિકલ્પથી પુંવદ્ભાવ અને અન્ત્યવર્ણને દિત્ અને ઉદિત્ તાદૃશ સ્ત્રીલિઙ્ગ નામના અન્ત્યવર્ણને) -હરૂ આદેશ થાય છે. યોઃ પ્રકૃષ્ટા દ્યન્તી; કો: प्रकृष्टा श्रेयसी; बह्वीषु प्रकृष्टा पचन्ती ने बह्वीषु प्रकृष्टा श्रेयसी આ અર્થમાં ક્રમશઃ દવિત્ શત્રુ પ્રત્યયાન્ત પદ્યન્તી નામને અને સવિત્ ચત્તુ પ્રત્યયાન્ત શ્રેયસી નામને ‘યોર્તિમ૦ ૭-૩-૬૪ થી તરપ્ (તર) પ્રત્યય અને “પ્રન્ટે તમર્ ૭-રૂ-૬' થી તમÇ પ્રત્યય. ‘પેાર્થે રૂ-૨-૮' થી સિ નો લોપ. આ સૂત્રથી પત્તી અને શ્રેયસી નામને पुंवद्भाव थवाथी अनुउभे पचत्तर श्रेयस्तर अने पचत्तम श्रेयस्तम નામ બને છે. આ સૂત્રથી પચત્તી અને શ્રેયસી નામને જ્યારે કુંવરૂખાવ ન થતા તેના અન્ત્યવર્ણને -હસ્વ હૈં આદેશ થાય છે ત્યારે
२२२
