________________
પૂર્વપદ કારાન્ત ન હોવાથી તેની પરમાં રહેલી ષષ્ઠી વિભક્તિના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ થતો નથી. જેથી તેનો (ષષ્ઠી વિભતિનો) ‘પુજાએં ૩-૨-૮' થી લોપ થાય છે. અર્થ - આચાર્યનો પુત્ર. વિદ્યાયોનિમ્નન્ય કૃતિ ત્રિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વિદ્યા અથવા યોનિકૃતસમ્બન્ધપ્રવૃત્તિનિમિત્તક જ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા ૠકારાન્ત તાદૃશ (વિદ્યા અથવા યોનિકૃત સમ્બન્ધ પ્રવૃત્તિનિમિત્તક) જ પૂર્વપદથી પરમાં રહેલી ષષ્ઠી વિભક્તિનો લોપ થતો નથી. તેથી મ ગૃહમ્ આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ તત્પુરુષ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી મત્તુહમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં સ્વામીવાચક પૂર્વપદ ૠકારાન્ત હોવા છતાં તે અને ઉત્તરપદ] બંને વિદ્યા તે યોનિકૃતસમ્બન્ધપ્રવૃત્તિનિમિત્તક ન હોવાથી આ સૂત્રથી ષષ્ઠી વિભક્તિના લોપનો નિષેધ થતો નથી. જેથી તેનો ઉપર જણાવ્યા મુજબ લોપ થાય છે. અર્થ - સ્વામીનું ઘર.
અથવા
સૂત્રમાં તામ્ આ પ્રમાણે બહુવચનનો નિર્દેશ; પૂર્વપદ અને ઉત્ત૨૫૬ની સાથે વિઘાકૃતસમ્બન્ધપ્રવૃત્તિનિમિત્તકત્વ અને યોનિકૃતસમ્બન્ધપ્રવૃત્તિનિમિત્તકત્વનો અન્વય અનુક્રમે ન થાય - એ માટે છે. તેમજ ૠતામ્ આ પ્રમાણે; ચ્: આ પ્રમાણે પચમીના બદલે જે ષષ્ઠીનો નિર્દેશ છે, તે ‘આ દન્દ્રે ૨-૨-૩૧' આ સૂત્ર માટે છે... ઈત્યાદિ અધ્યાપક પાસેથી સમજી લેવું જોઈએ. ॥૩૭ ॥
સ્વસ્ - પત્યો ર્યા |૨|૩૮||
યોનિ કૃત સમ્બન્ધ જેનું પ્રવૃત્તિનિમિત્ત છે - એવું સ્વરૢ અને પતિ શબ્દ સ્વરૂપ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા
१९२