________________
વિધા અથવા યોનિકતસમ્બન્ધપ્રવૃત્તિનિમિત્તક કારાન્ત પૂર્વપદથી પરમાં રહેલી ષષ્ઠી વિભકિતનો વિકલ્પથી લોપ થતો નથી. હોતુઃવસી અને સુતિઃ આ વિગ્રહમાં યથાપ્રાપ્ત “પયા ) રૂ-૭-૭૬’ થી તપુરુષ સમાસ. (ાર્ગે ૩-૨-૮' થી પ્રાપ્ત ષષ્ઠી વિભકિતના લોપનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી હોતુઃસ્વતી અને ચતુતિઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ષષ્ઠી વિભકિતના લોપનો નિષેધ ન થાય ત્યારે તેનો “કાળે ૩૨-૮' થી લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી હોતૃસ્વતી અને સ્વતઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- હવન કરનાર - ગોરની બેન. બનેવી.
વિદ્યાયોનિસાથ રૂયૅવ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ યોનિકતસમ્બન્ધપ્રવૃત્તિનિમિત્તક સ્વ અને પતિ - આ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા વિદ્યા અથવા યોનિવૃતસમ્બન્ધ પ્રવૃત્તિનિમિત્તક જ ઋકારાન્ત પૂર્વપદથી પરમાં રહેલી ષષ્ઠી વિભકતિનો વિકલ્પથી લોપ થતો નથી. તેથી : સ્વસ અને હોતુઃ પતિઃ આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ તપુરુષ સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી બચસી અને દોસ્તૃપતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં તું અને પતિ આ પૂર્વપદ અને ઉત્તરપદ વિદ્યા અથવા યોનિકતસમ્બન્ધપ્રવૃત્તિનિમિત્તક ન હોવાથી આ સૂત્રથી વિકલ્પથી ષષ્ઠી વિભતિના લોપનો નિષેધ થતો નથી. જેથી ‘ાર્ગે ૩-૨૮ થી ષષ્ઠી વિભતિનો લોપ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- સ્વામીની બેન. હવન કરનારનો સ્વામી. || ૩૦ ||
લ્લે રૂ / ૨ / રૂ I
વિદ્યા અથવા યોનિવૃતસમ્બન્ધપ્રવૃત્તિનિમિત્ત છે જેના એવા સકારાન્ત નામોથી આરબ્ધ દ્વન્દ સમાસમાં ઉત્તરપદ પરમાં
१९३
