________________
લયાહૂતિઃ રાજારા
ધાતુને છોડીને અન્ય - ૪ અથવા છે ઈત્ જેમાં એવો જે પ્રત્યય અથવા પ્રત્યયભિન જે નામાદિ - તે છે અન્તમાં જેનાં એવા નામને સ્ત્રીલિંગમાં પ્રત્યય થાય છે. મવત્ (મા+વતુ) નામને તેમજ પત્ (૫qશત) નામને તે નામ અનુક્રમે વિન્ ડવત પ્રત્યયાન અને હિન્દુ શતૃ પ્રત્યયાત્ત હોવાથી સ્ત્રીલિગમાં આ સૂત્રથી ડી પ્રત્યય. પરંતુ ના સત્ ને ‘શ્ય-શવઃ ર૧-૧૧૬ થી આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી મવતી અને પત્ની આવો પ્રયોગ થાય છે. આવી જ રીતે હિન્દુ શતૃ (ત) પ્રત્યયાન્ત મહતું નામ છે અન્તમાં જેના એવા ગતિમહત્ નામને, આ સૂત્રથી સ્ત્રીલિઝૂમાં ડી પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી અતિમહતી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ – (લઘુવૃત્તિના ક્રમે) આપ (સ્ત્રી). મહાને જીતનારી. રાંધતી. કથાવિતિ ?િ = હિન્દુ અને હિન્દુ ધાતુભિન્ન જ પ્રત્યય કે અપ્રત્યય જેનાં અન્ત છે એવા નામને
સ્ત્રીલિંગમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ આ સૂત્રથી ૩ પ્રત્યય થાય છે. તેથી સુજન સ્ત્રી અહીં હરિ [ ધાતુ અન્તમાં છે જેના એવા સુઝન નામને આ સૂત્રથી સ્ત્રીલિંગમાં હું પ્રત્યય થતો નથી. સુન્ (૧૭૨૦) ધાતુને “વિવ૬ -૧૪૮ થી વિશ્વ (2) પ્રત્યય. “રિતા
ર૦ ૪-૪-૧૮' થી સ્ ધાતુના ની પરમાં 7 નો આગમ. સુન્ નામને તિ પ્રત્યય. ‘વીર્ધાત્o 9-૪-૪” થી સિ નો લોપ. ‘પદસ્ય ૨-૭-૮૨ થી ધાતુના સુ નો લોપ... વગેરે કાર્ય થવાથી સુનું આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - સુંદર ચાલવાલી સ્ત્રી. રાઈ
અશ્વઃ રાજારા
સન્ ધાતુ જેના અન્તમાં છે - એવા સ્ત્રીલિગ્ન નામને સી પ્રત્યય થાય છે. પ્રાળુ અને ઉર્દૂ નામને સ્ત્રીલિંગમાં આ સૂત્રથી ડી પ્રત્યય
२१४
