________________
ધાતુથી જ પરમાં હોય તો " આદેશ થાય છે.” આ પ્રમાણે આ સૂત્ર, નિયમ (વિપરીત નિયમ) કરે તો નાનીસ્વરરિરિરિ રૂપે પૂર્વ સૂત્રના અર્થમાં સક્કોચ થશે અને તેથી પ્રેહામુ પ્રોહણમ્ ઈત્યાદિ પ્રયોગોમાં પૂર્વ સૂત્રથી અને આ સૂત્રથી પણ " આદેશ સિદ્ધ નહીં થાય. આથી એતાદૃશ વિપરીતનિયમની વ્યાવૃત્તિ માટે સૂત્રમાં નાચારેવ આ પ્રમાણે જીવ પદોપાદાન છે .... ઈત્યાદિ અન્યત્ર અનુસદ્ધેય છે. દા.
व्यञ्जनादेन म्युपान्त्याद् वा २॥३॥८७॥
કુર ઉપસર્ગને છોડીને અન્ય ઉપસર્ગ સમ્બન્ધી તેમજ અન્તર્ શબ્દ સમ્બન્ધી પૂ અથવા 2 વર્ણથી પરમાં રહેલા ભજન છે આદિમાં જેના અને ના સ્વર છે ઉપન્ય જેના એવા ધાતુથી પરમાં રહેલા ત્ પ્રત્યય સમ્બન્ધી સ્વરથી પરમાં રહેલા ને વિકલ્પથી આદેશ થાય છે. પ્ર+મિદ્ ધાતુને સન પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન પ્રમેહન આ અવસ્થામાં દુર ભિન્ન પ્ર ઉપસર્ગ. સંબન્ધી ૪ થી પરમાં રહેલા વ્યસ્જનાદિ નામ્યપાન્ત નિદ્દ (પપ૧) ધાતુથી પરમાં રહેલા વૃદ્ પ્રત્યય સમ્બન્ધી સ્વરથી પરમાં રહેલા સન ના 7 ને આ સૂત્રથી [ આદેશ થવાથી પ્રમેહમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ન ને [ આદેશ ન થાય ત્યારે અમેદનમુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ – સિંચવું અથવા પેશાબ કરવો.
વ્યગ્નનારિતિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ભિન્ન ઉપસર્ગ અને સત્ત શબ્દ સમ્બન્ધી ૬ ૬ અથવા ૐ વર્ષથી પરમાં રહેલા વ્યજનાદિ જ નાની સ્વરોપાન્ત જે ધાતુ તેનાથી પરમાં રહેલા કૃત્ પ્રત્યય સમ્બન્ધી સ્વરથી પરમાં રહેલા નુ ને વિકલ્પથી [ આદેશ થાય છે. તેથી પ્ર+૯(૮૭૦) ધાતુને સન પ્રત્યય. ‘વરીનું ર-રૂ-૮૦ થી સન ના 7 ને જુ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી પ્રોહનમું આવો
१९६
