________________
આ સૂત્રથી નામી સ્વર ૬ થી પરમાં રહેલા ગિ પ્રત્યયાન્ત સેવ્ ધાતુના સુ ને ર્ આદેશ ઈત્યાદિ કાર્ય થવાથી સિષેવયિતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. આવી જ રીતે તુ ધાતુને નું પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી નિષ્પન્ન તુતિ આ અવસ્થામાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ ના સ્ ને ર્ આદેશ. આ સૂત્રથી તુ ધાતુના સ્ ને ર્ આદેશ. વ્ ના યોગમાં ‘તń૦ ૧-૩-૬૦’ થી ૢ ને ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સુપતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં તુ ધાતુના ૩ ને સ્વર- હનTમો:૦ ૪-૭-૧૦૪' થી દીર્ઘ આદેશ થયો છે. અર્થ ક્રમશઃ– સેવા કરાવવાની ઈચ્છા કરે છે. સ્તવવાની ઈચ્છા કરે છે. સ્વાવિવર્નન વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સર્ પ્રત્યયના સ્ ને પ્ આદેશ થયો હોય ત્યારે; સ્વ સ્વિટ્ અને સ ્ ધાતુને છોડીને જ અન્ય વન્ત ધાતુ સમ્બન્ધી (યન્ત ધાતુમાત્ર સમ્બન્ધી નહીં) તેમજ સ્નુ ધાતુ સમ્બન્ધી જ નાની સ્વર અન્તસ્થા અથવા કવર્ગીય વર્ણથી ૫૨માં રહેલા સ્ ને છ્ આદેશ થાય છે. તેથી સ્વાવયિતુમિચ્છતિ સ્વવયિતુમિચ્છતિ અને સાહયિતુમિચ્છતિ આ અર્થમાં યન્ત સ્વાતિ સ્વૈવિ અને સાત્તિ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી સિસ્વાવયિતિ સિલ્વેવયિષતિ અને સિસાથિષતિ (પ્રથમ સ્વવું અને સ ્ ના ૪ ને સન્યસ્ય ૪-૧-૧૬ થી રૂ આદેશ.) આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં સ્વર્ સ્વિટ્ અને સ ્ ધાતુના સ્ ને આ સૂત્રથી ર્ આદેશ થતો નથી. અન્યથા આ સૂત્રથી સ્વવું સ્વિટ્ અને સ ્ ધાતુનું વર્જન કર્યું ન હોત તો યન્ત ધાતુમાત્રના સ્ ને ર્ આદેશ થવાથી સિસ્વાયિતિ ઈત્યાંદિ સ્થળે પણ સ્ ને ઉપર જણાવ્યા મુજબ ર્ આદેશ થવાનો પ્રસંગ આવત. અર્થક્રમશઃ- ખવરાવવાની ઈચ્છા કરે છે. પરસેવાથી યુક્ત કરવાં ઈચ્છે છે. ક્ષમા કરાવવાની ઈચ્છા કરે છે. વેતિ વિમ્ ? આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ ના સ્ ને ર્ આદેશ થયો હોય ત્યારે સ્વર્ વિદ્ અને સદ્ ધાતુને અન્ય ખ્યન્ત ધાતુઓના તેમજ સ્તુ ધાતુના જ (ધાતુમાત્રના નહીં.) નામી સ્વર અન્તસ્થા અથવા
नष्
=
१४५
