________________
‘’ આદેશ થાય છે. ત્ય+ત્તિ આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી વ્ ને अ આદેશ. ‘છુ।સ્યા ૨-૧-૧૬રૂ' થી ત્ય ના ૪ નો લોપ. ‘તઃ સૌ સ ૨-૧-૪' થી ૬ ને ૬ આદેશ.... ઈત્યાદિ કાર્ય થવાથી સ્વ: આવો પ્રયોગ થાય છે. ત્ય+ૌ અને દ્વિૌ આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી ă અને રૂ ને ઞ આદેશ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ તેની પૂર્વેના ૪ નો લોપ. ‘ટ્વીલન્ધ્યક્ષરે: ૧-૨-૧૨' થી ઔ ની સાથે તેની પૂર્વેના આ ને સૌ આદેશ થવાથી ત્યૌ અને ઢૌ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિસ્મયા૦ ૭-૨-૮૬′ થી તદ્ નામને તત્ પ્રત્યય અને વ્હિમ્ યત્૦ ૭-૨-૧૮' થી ત ્ નામને વા પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તદ્ ના હૂઁ ને અ આદેશાદિ કાર્ય ઉ૫૨ જણાવ્યા મુજબ થવાથી ‘તતઃ’ અને ‘ત’ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ– તે. તે બે, બે, તેથી. ત્યારે. ત્યવામિત્યેવ= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ .ત્યર્ થી માંડીનેં દ્વિ શબ્દ સુધીના નામના અન્ય વર્ણને તેની ૫૨માં તત્સમ્બન્ધી (ત્યવાહિ સમ્બન્ધી) જ સ્થાનિ અને તત્સવિ પ્રત્યય હોય તો ઞ આદેશ થાય છે. તેથી અતિતવ્ૌ આ અવસ્થામાં ત્યવાવિ (તવું) સમ્બન્ધી સ્યાદિ ૌ પ્રત્યય પરમાં ન હોવાથી ય્ ને આ સૂત્રથી જ્ઞ આદેશ થતો નથી; જેથી અતિતવી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ – તેને જીતવાવાલા બે. ।।૪૧||
=
તઃ સૌં સઃ ૨૨૧૦૪૨॥
ત્યવાહિ સમ્બન્ધી સિ પ્રત્યય ૫રમાં હોય તો તેની પૂર્વેના વર્ થી માંડીને દ્વિ શબ્દ સુધીના નામના તે ને ૬ આદેશ થાય છે. ત્યવૃત્તિ અને ત ્+ત્તિ આ અવસ્થામાં હૂઁ. નં. ૧-૧-૪૬ માં જણાવ્યા મુજબ આ સૂત્રથી મૈં ને સ્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી ‘ચઃ’ અને ‘સઃ’ આવો પ્રયોગ થાય છે. ચવું તેવું અને તર્ નામને સ્ત્રીલિંગમાં સિ પ્રત્યય. ‘આઘેર: ૨-૧-૪૧’ થી હૂઁ ને ઞ આદેશ. ‘સુસ્યા૦ ૨-૧-૧૧રૂ’ થી અ ની પૂર્વેના જ્ઞ નો લોપ. ‘આત્ ૨-૪-૧૮' થી સિ ની પૂર્વે આપુ (આ) પ્રત્યય. ‘સમાનાનાં ૧-૨-૧’ થી જ્ઞ ની સાથે તેની પૂર્વેના ‘બ’ ને દીર્ઘ
आ
१९७
