________________
=
‘ત્યાવિસર્વારે:૦ ૭-૩-૨૧' થી જ્ઞ પ્રત્યયથી નિષ્પન્ન વિમ્ નામને સિ પ્રત્યય કરીએ ત્યારે થએલી મુિ+ત્તિ આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી વિમ્ અને મુિ ને ૬ આદેશ ઈત્યાદિ કાર્ય થવાથી ‘ અને ‘:’ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિમ્ નામને પ્િ- યંત્ - ત્ ૭-૨-૧૮' થી ૬ પ્રત્યય અને અનદ્યતને હિં: ૭-૨-૧૦૧' થી પ્રત્યય. આ સૂત્રથી જિમ્ ને જ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વા અને ર્દિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- કોણ. કોણ. ક્યારે. ક્યારે तसादौ चेति किम् ? આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ક્િ નામને તેની ૫૨માં તત્સમ્બન્ધી (વારિ સમ્બન્ધી) સ્યાદિ અને તસાદિ જ (પ્રત્યય માત્ર નહિ) પ્રત્યય હોય તો જ આદેશ થાય છે, તેથી વિમ્ નામને ‘દયો વિમળ્યે ૭-૩-૬' થી તરવું (તર) પ્રત્યય. તર ના અન્ય ગ ને “ િત્યઘે૦ ૭-૩-૮' થી आम् આદેશ.... વગેરે કાર્ય થવાથી વિન્તરામ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં તસાવિ પ્રત્યય ૫૨માં ન હોવાથી આ સૂત્રથી મ્િને ઉપર જણાવ્યા મુજબ આદેશ થતો નથી. ત ્ થી થમ્ સુધીના પ્રત્યયો તાવિ પ્રત્યયો કહેવાય છે. તરવું વગેરે પ્રત્યય થમ પછીના હોવાથી તેને તસાતિ પ્રત્યય મનાતા નથી. અર્થ- શું? ત્યમિત્યેવ= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્વાદ્રિ સમ્બન્ધી જ સ્વાતિ કે તસાવિ પ્રત્યય ૫રમાં હોય તો તેની પૂર્વેના બિજ્મ ને ૬ આદેશ થાય છે; તેથી પ્રિયવિમ આ અવસ્થામાં પ્રિયવિમ્ (ત્યાવિધિન) સમ્બન્ધી સ્યાદિ ઔ પ્રત્યય ૫૨માં હોવાથી આ સૂત્રથી મ્િ ને આદેશ થતો નથી. જેથી પ્રિયવિમો આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- પ્રિય છે કોણ જેને એવા બે.૪ના
क
આવેઃ ૨૫૧૦૪૧॥
હવાનિ સમ્બન્ધી સ્થાવિ અને તાવિ પ્રત્યય ૫રમાં હોય તો તેની પૂર્વેના ચણ્ થી માંડીને દ્વિ શબ્દ સુધીના નામોના અન્ય વર્ણને
१९६
