________________
७८
विस्मापि + ते
તિથ્ તસ્... ૩-૩-૬ થી તે પ્રત્યય.
હવે પછીની સાનિકા ૩-૩-૮૮ માં જણાવેલ આરોયતે પ્રમાણે થશે. प्रयोक्तुः स्वार्थ इति किम् ? रुपेण विस्माययति પમાડે છે.
રૂપારા આશ્ચર્ય
વિસ્મિ+fળમ્ - પ્રયોજ઼... ૩-૪-૨૦ થી નિદ્ પ્રત્યય. વિસ્મૃ+ર્િ - નામિનો... ૪-૩-૫૧ થી રૂ ની વૃદ્ધિ છે. વિસ્માયિ - દ્વૈતો... ૧-૨-૨૩ થી ૫ે નો આવ્..
હવે પછીની સાનિકા ૩-૩-૮૮ માં જણાવેલ આરોયતે પ્રમાણે થશે. અહીં આશ્ચર્ય પમાડનાર વ્યક્તિ (પ્રયોજક) રૂપ દ્વારા આશ્ચર્ય પમાડતો હોવાથી આશ્ચર્યનું કારણ કર્તા પોતે નથી પણ રૂપ છે તેથી આ સૂત્રથી આત્મનેપદ ન થતાં શેષાદ્... ૩-૩-૧૦૦ થી પરઐપદ થયું છે. આત્મનેપદ ન થવાથી અન્ત્યનો આ પણ નથી થયો. अकर्त्तर्यपीत्येव विस्मापनम् આશ્ચર્ય પમાડવું.
=
—
1
વિસ્થાપિ સુધી ઉપર પ્રમાણે સાધુનિકા જાણવી.
विस्मापि + अनट् विस्मापन પેરનિટિ ૪-૩-૮૩ થી. રૂ નો લોપ.
વિસ્માપન+ગમ્ - ચૌ... ૧-૧-૧૮ થી અભ્ પ્રત્યય. વિસ્માપનમ્ - સમાના... ૧-૪-૪૬ થી ગમ્ ના ૬ નો લોપ. અહીં અર્ પ્રત્યય ભાવમાં લાગેલો છે. અકર્તરિ પ્રયોગમાં પણ આ સૂત્રથી સ્મિ ધાતુનાં અન્ય રૂ નો આ થતો હોવાથી વિસ્માપનમ્ માં આ થયો છે.
-
૫-૩-૧૨૪ થી ભાવમાં અદ્ પ્રત્યય.
સ્મિક્ એમ અનુબંધ સહિત સૂત્રમાં ગ્રહણ કરેલું હોવાથી “તિવાશવાનુવન્ધન... એ ન્યાયથી યત્તુવન્તમાં આ સૂત્રનું કાર્ય થતું નથી. દા.ત. સેમ્માયયતિ.
बिभेतिर्भीष् च । ३-३-९२
અર્થ:- પ્રયોજક કર્તા છે હેતુભૂત જેમાં એવા ભય (પમાડૅનાર) અર્થવાળા ખાન્ત ભૌ ધાતુથી કર્તામાં આત્મનેપદ થાય છે અને કર્તામાં તથા
