________________
૭૭
अकर्त्तर्यपीति किम् ? जटाभिः आलाप्यते जटिलेन (બાવો) જટાવડે પોતાને પૂજાવે છે.
આતાપિ સુધી ઉપર પ્રમાણે સાધુનિકા જાણવી. आलापिते તિથ્ તફ્... ૩-૩-૬ થી તે પ્રત્યય.
आलापि+यते જ્ય: શિતિ ૩-૪-૭૦ થી ન્ય પ્રત્યય.
આતાપ્યતે - પેનિટિ ૪-૩-૮૩ થી fશ્ નો લોપ. અહીં અકર્તરિપ્રયોગ (ભાવે પ્રયોગ) છે. આ સૂત્રમાં અકર્તરીમાં પણ તૌ ધાતુના હૂઁ નો આ થાય છે. તેથી આ સૂત્રથી આલાપ્યતે પ્રયોગમાં આ થયો છે.
-
=
જટાધારી
સૂત્રમાં સર્જાયંડપિ લખ્યું છે તેથી કર્તરિ, અકર્તરિ બંન્નેમાં આ થાય. સૂત્રમાં બે 7 નો પ્રયોગ કર્યો છે તેથી એક વાર ઉપરનાં સૂત્રમાંથી પ્રતમ્ભ અર્થને આ સૂત્રમાં લાવવા માટે છે. અને બીજો વાર માર ના સમુચ્ચય માટે છે.
સૂત્રમાં ઔર્ ધાતુમાં ફ્ નો નિર્દેશ અને તીનઃ માંના નો નિર્દેશ ઘુરાદ્રિ અન્તર્ગત યુગાદ્રિ ભૌગ્ - દ્રવીરને (૧૯૪૨) (તી) ધાતુનાં વર્જન માટે છે.
–
સ્મિઙ: પ્રયોì: સ્વાર્થે । રૂ-૩-૧૧
અર્થ:- પ્રયોજક કર્તા છે હેતુભૂત જેમાં એવા વિસ્મય અર્થવાળા બિન્ત સ્મિ ધાતુથી કર્તામાં આત્મનેપદ થાય છે અને કર્તા તથા અકર્તામાં અંત્યનો આ થાય છે.
જટાધારી (બાળકને) વિસ્મય પમાડે છે.
વિવેચન : ટિતો વિસ્માપયતે बालः विस्मयते, तं जटिलः प्रेरयति इति जटिल : विस्मापयाते.
અહીં નતિ પ્રેરક છે. (પ્રયોજક છે.) તેનાથી જ વિસ્મય પામે છે.
પણ બીજા કારણોથી નહીં મિક્ - કૃષદ્ધસને (૫૮૭)
विस्मि+णिग्
પ્રયો.... ૩-૪-૨૦ થી ર્િ પ્રત્યય.
આ સૂત્રથી કર્તામાં સ્મ ના રૂ નો આ.
विस्मा+णिग् વિસ્માર્-ઃ - અત્તિ... ૪-૨-૨૧ થી પ્ નો આગમ.
