________________
૫૯૩
છે. દેશ-નોમ-વિસ્મય-પ્રતિપાતે ૪-૪-૭૬ અર્થ- કેશ, લોભ, વિસ્મય અને પ્રતિઘાત અર્થ ગમ્યમાન હોય તો હૃપ
ધાતુથી પરમાં રહેલાં -જીવા પ્રત્યાયની આદિમાં ટૂ આગમ વિકલ્પ
થતો નથી. વિવેચન- (૧) હૃD:, પિતા: શા: =સારા દીપ્તિવાળા વાળ, દૂ-મતી (૫૩૫)
હૃ+ત – ... ૫-૧-૧૭૪ થી ૪ પ્રત્યય. હૃ+ત - આ સૂત્રથી ફુ નો નિષેધ. હૃષ્ટ - તવસ્ય. ૧-૩-૬૦ થી 7 નો . હૃષ્ઠ+મમ્ – ચી... ૧-૧-૧૮ થી નમ્ પ્રત્યય. હૃષ્ટીમ્ - સમાનાનાં... ૧-૨-૧ થી 1+મ = મા. સોર, પાન્ડે... થી સૂઈઃ થશે. આ સૂત્રથી ડું આગમનો નિષેધ ન થાય ત્યારે તા.
૪-૪-૩ર થી રૂદ્ આગમ થવાથી પિતા: થશે. (૨) સૂર્ણ, દૃષિi નોમિક = સંવાડાવડે હર્ષ વ્યક્ત કરાયો. સાધનિકા હૃષ્ટ ,
ષતા પ્રમાણે થશે. પણ સિ પ્રત્યય, સિ નો મમ્ અને કમ્ નાં આ
નો લોપ થશે. • (૩) દઇ, ષિત: ચૈત્ર; = ચૈત્ર વિસ્મય પામ્યો. સાધનિક દૃષ્ટી, પિતા:
આ પ્રમાણે થશે. પણ સિ પ્રત્યય લાગશે. (૪) ટા:, પિતા: રસ્તા = તુટેલાં (ઘાત પામેલાં) દાંત. સાધનિકા રણા ,
પિતા: પ્રમાણે થશે.
વિષ્યિતિ વિમ? હૃણ: મૈત્ર = મૈત્ર ખોટું બોલ્યો. અહીં શ - વિગેરે અર્થમાં ટ્રમ્ ધાતુ નથી તેથી આ સૂત્રથી રૂદ્ આગમ વિકલ્પ ન થતાં વેટોડપતિ: ૪-૪-૬૨ થી નિત્ય નિષેધ થયો છે. ષિતઃ ચૈત્ર: = ચૈત્ર ખુશ થયો. ટૂષ-1 (૧૨૧૪) અહીં પણ કેશ વિગેરે અર્થમાં હૃક્ ધાતુ નથી તેથી આ સૂત્રથી છૂટું આગમ વિકલ્પ ન થતાં તા. ૪-૪-૩ર થી રૂદ્ આગમ થયો છે. હૃદૂ ધાતુ વિત્ હોવાથી અદ્રિતો વા ૪-૪-૪૨ થી ત્વા પ્રત્યય પર છતાં વિકલ્પ રૂ આગમ થતો હોવાથી વેટોડપતઃ ૪-૪-૬૨ થી - જીતુ પ્રત્યય પર છતાં નિષેધ થતો હતો અને હૃષર્ ધાતુને તાદ્ય...
